تأثير دانه خلر فرآوري شده به روش آردي و اكسترود بر عملكرد، قابليت هضم مواد مغذي، فرآسنجه هاي شكمبه‌اي و خوني و اندازه هاي بدني در گوساله‌هاي شيرخوار هلشتاين

Effect of processed Lathyrus sativus (milled or extruded) instead of soybean meal in starter on performance, nutrients digestibility, rumen and blood parameters in Holstein dairy calves

سابقه و هدف: دانه خلر به عنوان يك منبع پروتئين در جيره نشخواركنندگان مورد بررسي قرار گرفته است و بدليل شباهت پروفايل اسيدهاي آمينه آن با كنجاله سويا مي‌تواند جايگزين مناسبي براي سويا در نشخواركنندگان باشد (25). فرآوري حرارتي سبب افزايش ميزان عبور اسيدهاي آمينه ضروري به روده در جيره هاي حاوي دانه خلر در گاوهاي شيري شده است (18). مطالعات در خصوص تأثير اين منبع پروتئيني و فرآوري حرارتي آن بر عملكرد رشد گوساله هاي شير خوار بسيار محدود است. بنابراين هدف از اين آزمايش بررسي تأثير دانه خلر فرآوري شده با روش آردي و اكسترود بر عملكرد، قابليت هضم مواد مغذي، فرآسنجه‌هاي شكمبه اي و خوني و اندازه هاي بدني در گوساله هاي شيرخوار هلشتاين مي باشد. مواد و روشها: به منظور انجام اين آزمايش 18 راس گوساله ماده شيرخوار هلشتاين با ميانگين وزن تولد 3 ± 40 كيلوگرم در قالب يك طرح كاملا تصادفي استفاده شد. جيره‌هاي آزمايشي شامل 1) جيره شاهد بدون دانه خلر 2) جيره حاوي دانه خلر آردي و 3) جيره حاوي دانه خلر اكسترود شده بودند. گوساله‌ها به مدت 3 روز آغوز و پس از آن معادل10 درصد وزن بدن تا 80 روزگي شير كامل دريافت كردند. نمونه گيري از خوراك، پس مانده، مدفوع، مايع شكمبه، خون و تعيين اندازه هاي بدني در زمانهاي مشخص انجام شد. داده‌هاي حاصل از آزمايش در قالب طرح كاملا تصادفي با استفاده از رويه GLM نرم افزار آماري SAS 9.1 مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. يافته ها: گوساله‌هاي مصرف كننده دانه خلر اكسترود شده به طور معني داري مصرف استارتر بالاتري نسبت به گوساله‌هاي دريافت كننده جيره حاوي دانه خلر آردي و بدون دانه خلر (شاهد) داشتند (043/0 =P)، مصرف استارتر در جيره حاوي دانه خلر آردي نسبت به شاهد از لحاظ عددي بالاتر بود. افزايش وزن روزانه، وزن انتهاي دوره و همچنين بازده مصرف خوراك به صورت معني دار تحت تأثير جيره هاي آزمايشي قرار نگرفتند (05/0P>). قابليت هضم ظاهري كل دستگاه گوارش براي ماده خشك، ماده آلي، پروتئين خام، فيبر نامحلول در شوينده خنثي، فيبر نامحلول در شوينده اسيدي و عصاره اتري به طور معني دار تحت تأثير جيره هاي آزمايشي قرار نگرفتند (05/0P>). در گوساله هاي دريافت كننده جيره شاهد نسبت به هر دو جيره حاوي دانه خلر مقدار pH مايع شكمبه بالاتر بود، اما اين تغييرات معني دار نبود (095/0=P). اما غلظت نيتروژن آمونياكي مايع شكمبه هنگام استفاده از دانه خلر اكسترود شده نسبت به دانه خلر آردي به طور معني داري كاهش يافت (049/0=P). غلظتهاي گلوكز، تري گليسيريد، پروتئين كل و نيتروژن اوره اي سرم خون بين گروهاي گوساله ها اختلافي نشان نداد (05/0P>). همچنين هيچ يك از صفات طول بدن، ارتفاع هيپ، عرض هيپ، دور سينه، عمق شكم و ارتفاع جدوگاه در ابتدا، وسط و انتهاي دوره به طور معني‌دار تحت تأثير جيره هاي آزمايشي قرار نگرفتند (05/0P>). نتيجه گيري: استفاده از دانه خلر به جاي كنجاله سويا در استارتر گوساله هاي شيرخوار هلشتاين تأثير منفي بر عملكرد گوساله ها نداشت. اكسترود كردن دانه خلر نسبت به دانه خلر به صورت آردي سبب بهبود مصرف خوراك و تمايل به افزايش وزن بدن در انتهاي دوره آزمايش داشت و به نظر مي رسد با توجه به كاهش ميزان نيتروژن آمونياكي مايع شكمبه و مقدار نيتروژن اوره اي خون اكسترود كردن سبب عبور پروتئين دانه خلر به روده و بهبود راندمان استفاده از نيتروژن مي شود.

Background and objectives: Lathyrus sativus as a source of protein have been used in ruminants’ diet and because of similar amino acids profile to soybean meal can use instead of soybean meal in ruminants’ diets. Heat processing increased extent of amino acids pass into the intestine in dairy cattle fed by heat processed Lathyrus sativus. There is limitation information about effect of Lathyrus sativus in dairy calf performance. Furthermore, the goal of this study is evaluating effect of processed Lathyrus sativus (milled or extruded) instead of soybean meal in starter on performance, nutrients digestibility, rumen and blood parameters in Holstein dairy calves. Materials and methods: Eighteen Holstein female dairy calves with an average birth weight of 38 ± 3.5 kg were allocated randomly in complete randomized design. The experimental treatments consisted of: 1) control; starter containing soybean meal, 2) starter containing 10% milled Lathyrus sativus instead of soybean meal, and 3) starter containing 10% extruded Lathyrus sativus instead of soybean meal. The calves were fed colostrum for first three days after berthing and followed by equal of 10% of their body weight milk up to 80 days. Sampling of feed and residual feed at all days of experiment before morning feeding, sampling of feces in last 5 day of experiment (d 75 to 80) by rectum six times every 24 h, sampling of rumen fluid in d 78 in 3 h after morning feeding, sampling of blood in d 79 and 3 h after morning feeding and measuring of body weight and other growth parameters were done in d 1, 40 and 80. Data were analyzed using GLM procedure of SAS using a completely randomized design with 6 replications. Results: Starter intake in the calves fed by extruded Lathyrus sativus than those of fed milled Lathyrus sativus and control group was significantly increased (P= 0.043). Average daily gain, final body weight and feed efficiency were not affected by experimental treatments (P > 0.05). Digestibility of dry matter, organic matter, crude protein, natural detergent fiber, acid detergent fiber and ether extract were not statistically affected among treatment (P > 0.05). pH value was not affected by experimental treatments (P > 0.05), but rumen ammonia nitrogen concentration using extruded Lathyrus sativus than milled form or control group was significantly decreased (P= 0.049). There were not any difference (P > 0.05) in blood glucose, triglyceride, total protein and cholesterol in claves during the experiment. Also, body measurements include body length, hip height, hip width, heart girth, body barrel and withers height in the middle and end of the experiment were not affected significantly (P > 0.05). Conclusion: Using of Lathyrus sativus grain may replace soybean meal in starter diets until 80 days of age without harming growth performance. Extruding of Lathyrus sativus grain than milled form leads to improve of feed intake and average daily gain at the end of experiment. It seems with reducing of ammonia nitrogen in the rumen and blood, extruding of Lathyrus sativus grain can pass the protein into the intestine and improve nitrogen utilization efficiency.