ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻨﺸﺎء آﻟﻮدﮔﯽ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ آﺑﺨﻮان اراك ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪاي

Determination of the source of groundwater pollution in Arak aquifer by stage factor analysis

در آبخوان­ هاي آبرفتي دنيا مخلوط شدگي آب­ هاي شور و شيرين، فعاليت­ هاي كشاورزي، پساب­ هاي صنعتي و شيرابه­ هاي زباله­ هاي شهري و روستايي مهم­ترين منابع تهديد كنندۀ آب­هاي زيرزميني هستند. در اين تحقيق 46 نمونۀ آب از چاه­هاي دشت اراك برداشت و متغيرهاي فيزيكي و شيميايي آن­ها تعيين و مورد تحليل آماري چند متغيره قرار گرفت. تحليل عاملي بر روي متغيرهاي فيزيكي، شيميايي آب­هاي زيرزميني آبخوان اراك نقش مهمي در تفكيك انواع آلاينده­ها در منطقه داشته است. تحليل عاملي مرحله ­اي، پنج عامل را در متغيرهاي هيدروشيميايي آبخوان اراك مشخص نمود. در عامل اول متغيرهاي EC، TDS، Cl، SO4، Ca، Mg و Na منشأ طبيعي داشته كه مخلوط شدگي آب شور حاصل از پلاياي ميقان و آب شيرين آبخوان مسبب آن است. در عامل دوم HCO3 منشأ طبيعي و ناشي از انحلال سنگ آهك ­هاي ارتفاعات جنوب اراك و HNO3منشأ انساني و حاصل نفوذ چاه­ هاي جذبي شهري و فعاليت­هاي كشاورزي است. منشأ عناصر در عامل سه و چهار يعني Zn، Cu، Fe و Mn انساني و ناشي از فعاليت­ هاي صنعتي و دفن زباله شهري و عامل پنجم يعني F نيز ناشي از فعاليت­هاي كشاورزي يعني مصرف كودهاي فسفاته است. اين مطالعه هم­چنين نشان داد كه تحليل عاملي مرحله­اي روشي مناسب براي تفكيك منشأ آلاينده ­ها است. بنابراين، بايستي اقدامات لازم در خصوص كنترل آلودگي­ هاي انساني از منابعي چون فاضلاب شهري اراك، پساب كشاورزي و صنعتي توسط سازمان­ها و شركت­هاي مربوطه صورت گيرد.

Given the time/cost inefficient nature of land mapping for monitoring of the changes in the earth dams’ body across the world, the Radar Interferometry is introduced here as a modern alternative method. In this study, to investigate the changes in the Taleqan dam’s body, we employed the GMTSAR software and processed 68 Sentinell- A images taken in the time period of 2014-2018. Additionally, utilizing the radar interferometry in the short range, the time series was determined. The time series results implied that the maximum dam subsidence is 3 mm/y along the line of sight. To justify the changes in the Taleqan dam’s body, some studies were carried out on the rip rap of the dam’s body. The obtained results implied that the changes have been caused by erosion and weathering. Due to undesired diffusion coefficient and low resistance of the stones with external volcanic and reolithic structure, such material collapsed under the influence of atmospheric and temperature factors, leading to displacement in the downstream. The performed investigations implied capability of the radar interferometry in monitoring of the earth dams and critical structures and providing information that can play a vital role in analysis of the dams’ behavior and completion of the precise tools measurements.