نظام مراقبت مالاريا در جمهوري اسلامي ايران: تاريخچه، ساختارها و دست‌آوردها

Malaria Surveillance System in the Islamic Republic of Iran: History, Structures, and Achievements

مقدمه و اهداف: ايران از ساليان پيش برنامه‌هاي حذف مالاريا را شروع كرده است. هدف از اين پژوهش، مروري بر نظام مراقبت مالاريا در ايران بود. روش كار: داده‌هاي اين مطالعه از نظام مراقبت مركز مديريت بيماري‌هاي واگير، بررسي اسناد، مدارك، كتاب‌ها و مقاله‌هاي منتشر شده و مصاحبه با صاحبان فرايند و صاحب‌نظران نظام مراقبت مالاريا در سال‌هاي 98-1396 هجري شمسي اخذ شد. يافته‌ها: نظام مراقبت مالاريا در ايران يك ساختار منسجم دارد كه در آن همه موارد شناسايي شده بيماري از سطوح محيطي تا مركز به صورت فوري و تلفني گزارش، بررسي و پيگيري مي‌شوند. با توجه به اين كه اهداف اصلي برنامه مالاريا شامل حذف آن ميسر شده است، مراقبت اين بيماري در ايران هم اكنون با هدف استحكام مرحله حذف فعاليت مي‌كند و در اين مرحله همه موارد جديد علاوه بر بررسي، درمان و پيگيري، از نظر اپيدميولوژيك هم با عنوان‌هاي عود، انتقال محلي، انتقال از وارده و يا مالارياي ناشي از تلقيح خون طبقه‌بندي مي‌شود. نتيجه‌گيري: اجراي موفق مراقبت مالاريا در طي زمان باعث شده كه اكنون موارد بومي بيماري تنها محدود به سه استان جنوب‌شرقي كشور باشد و موارد جديد به زير 300 مورد در سال برسد. با وجود موفقيت‌ها، از آن‌جا كه اكنون هدف از مراقبت مالاريا در ايران حذف بيماري است، نظارت مستمر بر اجراي صحيح همه فرايندها و ارزيابي راه‌كارهاي مورد استفاده ضروري است.

Background and Objectives: Iran started malaria elimination campaigns many years ago. The purpose of this study was to review the malaria surveillance system in Iran. Methods: The data of this study were obtained from the surveillance system of the Center for Communicable Disease Control, a review of records, documents, books and published articles, and also interviews with process owners and experts of malaria surveillance in 2017-2019. Results: The surveillance system of malaria in Iran has a coherent structure, in which all identified cases are reported and monitored from the environmental levels to the center by telephone instantly. Considering that the main goals of the malaria program including disease elimination have been obtained, the surveillance system in Iran is currently aiming at strengthening the elimination phase. In this stage, all new cases are also epidemiologically investigated in addition to examination, treatment and follow-up for categorization of the cases in categories of relapse, indigenous, introduced, and induced. Conclusion: The successful implementation of the surveillance system for malaria over time has caused indigenous cases of disease to be limited to three southeastern provinces of the country and there are fewer than 300 new cases a year. Despite success, since the goal of malaria surveillance in Iran is now disease elimination, continuous monitoring of correct implementation of all processes and evaluation of the applied strategies are necessary.