نابرابري‌هاي فضايي ـ اجتماعي در مواجهه با خطر سيل (مطالعۀ موردي شهر ميانه)

Spatial – Social Inequalities in the Face of Flood hazard; Case Study: MIYANEH City

گسترش شهرنشيني و افزايش جمعيت شهري مخصوصاً در كشورهاي در حال توسعه همراه با رشد افقي شهرها نياز به زمين را افزايش داده است. اين نياز مخصوصاً در كشورهاي كوهستاني از جمله ايران كه بخش عمده‌اي از زمين-هاي هموار آن محدود به مسيل‌ها و بسترهاي رودخانه‌اي است، ناگزير به سمت پهنه‌هاي سيل‌خيز‌ كشيده شده است. شهر ميانه همچون تمامي كانون‌هاي مدني ايران در گذشته در كنار منابع آبي مانند رودخانه‌ها، استقرار يافته است. امروزه افزايش جمعيت شهري ضمن گسترش فيزيكي شهر نياز به زمين را براي توسعۀ كالبدي آتي افزايش داده است. هدف اين پژوهش تحليل نابرابري‌هاي فضايي ـ اجتماعي در مواجهه با خطر سيل است.‌ اين پژوهش بر اساس هدف،‌ علمي و بر اساس ماهيت، علّي ـ تطبيقي است.‌ گرد‌آوري اطلاعات بر اساس ‌300 پرسشنامه صورت گرفته و براي آزمون فرضيه از آزمون t مستقل و كاي اسكوئر‌ استفاده شده است. ‌بر اساس اين دو آزمون بين درآمد خانوار و نابرابري‌هاي فضايي- اجتماعي در مواجهه با خطر سيل رابطه‌اي معنادار وجود دارد. خانوار با درآمد پايين توانايي تهيه مسكن در مناطق امن را نداشته لذا، در مناطق حادثه‌خيز و خانوار‌ با درآمد بالا دور از محدودة خطر سيل استقرار يافته‌اند. عدم توجه به اصول شهرسازي و معيارهاي مكان‌گزيني باعث گرديده 28/8 هكتار از مساحت شهر ميانه در پهنۀ خطر سيل رودخانه قوري‌چاي قرار گيرد. عدم رعايت حريم رودخانه و احداث اماكن مسكوني در حريم آن‌ها منجر به محدود كردن بستر رودخانه و بالا آمدن سطح آب از بستر و در نهايت منجر به بروز خسارت فراوان در دوره‌هاي سيلابي مي‌گردد.

Urbanization expansion and increasing urban population especially in developing countries with horizontal growth of cities have increased the need for land. This need especially in mountain countries such as Iran that its main part of smooth lands located in river beds, has been extended to flood zones inevitably. Mianeh city like all civic centers of Iran in past is located alongside water resources such as rivers. Today, increasing urban population and physical expanding of cities have increased the need for land for future physical development. This study aims at analyzing spatial-social inequalities in the face of flood hazard. This study according to aim is a scientific research and according to quiddity is a causal-adaptive research. Data were collected by 300 questionnaires and T-test and Chi-square were used to test hypothesis. According to these tests, there is a meaningful relationship between family average income and spatial-social inequalities in the face of flood hazard. Family with low income cannot afford to buy house in safe regions. Thus, they settle in accidental areas and family with high income settle in area far from flood hazard. Lack of paying attention to urbanization principles and criteria of choosing location has caused 28/8 hectare of Mianeh city area to be located in hazard Zone of Quri Chay River. Lack of paying attention to riverside and constructing residential places in riversides lead to river bed limitation and rising water level and finally causing many damages in flood courses.