وجه تسميه بيشاپور و مكان‌يابي دو اثر ساساني در شهر بيشاپور بر پايه گزارش‌هاي منابع اسلامي نوع مقاله: مقاله پژوهشي

Etymology of Bishapur and Location Two Sassanian Monuments in Bishapur City on the Reports of Islamic Authors

بيشاپور نام سومين شهر دولت ساساني است كه شاپوريكم ساخته است. نام اين شهر در گزارش‌هاي مورخان و اسناد به‌-دست آمده از كاوش‌هاي باستان‌شناسي به اشكال مختلف به ثبت رسيده‌ است. بسياري از پژوهشگران سعي نموده‌اند نام بيشاپور و آثار ذكر شده در اسناد موجود را با آثار شناسايي شده از كاوش‌هاي باستان‌شناسي تطبيق دهند و گاه به وجه اشتقاق آن پي ببرند. پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع تحقيقات بنيادي و بر اساس ماهيت و روش از نوع تحقيقات تاريخي است. اين پژوهش در پي پاسخ به اين پرسش است كه وجه تسميه بيشاپور چيست و دو اثر شناسايي شده در كاوش‌هاي معاصر به نام‌هاي معبدآناهيتا و تالار پذيرايي قابل تطبيق با نام كدام آثار ذكر شده توسط جغرافيانويسان اسلامي است؟ پژوهش حاضر به اين نتيجه مي‌رسد كه نام بيشاپور به معناي "كار نيك شاپور" يا "خداوندگار شاپور" نيست. بيشاپور تصحيفي از واژه "بيت‌شاپور" به معناي خانه يا شهر شاپور است، اين نام به شكل پيشوند مكان در نام بسياري از شهرهاي ساساني مشاهده مي‌شود. همچنين مطابق مطالعات صورت گرفته، نام دو آتشكده مشهوري كه مولفين صدراسلام از آن به نام‌هاي شِبِرخَشين و گنبد گاوسر ذكر كرده‌اند، در واقع نام دو ساختمان بزرگ شهر بيشاپور به ترتيب ساختمانB (تالار پذيرايي) و ساختمانA (معبد آناهيتا) است.

Bishapur is the third city in Sassanid city built by Shapur 1th. The name of this city has been recorded in various reports of historians and documents derived from archaeological excavations. Many researchers have tried to adapt the name Bishapur and the works mentioned in the existing documents to the works identified from archaeological excavations and sometimes to their derivation. The present research is based on the purpose of the research type and based on the nature and method of historical research. This research seeks to answer the question of what is the meaning of Bishapur and the two works identified in contemporary explorations called Temple of Anahita and the applicable hall for the name of the works mentioned by Islamic geographers? The present study concludes that the name of Bishapur does not mean the work of good or the Lord of Shapur. Bishapur is a correction of the word "Beit-e shapur" meaning Shapur's home or town, this name is prefixed in the name of many Sasanian cities. Also, according to studies, the name of the two famous fire temples, referred to as Early Eslamic by the names of Sheberkhashin and Gavsar dome, is actually the name of the two major buildings of Bishapur, respectively, building B (reception hall) and building A (temple Anahita