ارزيابي آسيب پذيري سفره آب زيرزميني دشت لور استان خوزستان نسبت به آلودگي با استفاده از مدل GODS در محيط GIS

Assessing groundwater vulnerability to contamination in Loor basin using GODS model in GIS environment

ارزيابي آسيب‌پذيري آب هاي زيرزميني به آلودگي روشي قدرتمند و كم هزينه در شناسايي نواحي مستعد به آلودگي است. در اين پژوهش با توجه به ويژگي‌هاي هيدرولوژي و هيدروژئولوژيكي دشت لور كه در جنوب غربي ايران و شمال غربي استان خوزستان قرار دارد، آسيب‌پذيري آبخوان در برابر عوامل آلاينده پهنه بندي شده است. بدين منظور از مدل GODS و سيستم اطلاعات جغرافيايي براي پردازش و تجزيه و تحليل كيفي آبخوان استفاده شده است. در اين مدل از مشخصه هاي مؤثر در ارزيابي آسيب پذيري سفره آب زيرزميني شامل نوع آبخوان، خصوصيات منطقه غيراشباع، عمق آب زيرزميني، نوع خاك استفاده شد كه به صورت چهار لايه در نرم‌افزار ArcGIS 10.2 تهيه گرديد. سپس با وزن‌دهي و رتبه‌بندي و تلفيق چهار لايه فوق با استفاده از توابع نرم افزار، نقشه نهايي آسيب پذيري آبخوان نسبت به آلودگي، با تقسيم بندي به چهار محدوده آسيب پذيري كم، متوسط، زياد و خيلي زياد تهيه و شاخص GODS براي كل منطقه بين 0/2 تا 0/87 برآورد گرديد. جهت صحت سنجي نقشه نهايي آسيب‌پذيري از نقشه پهنه بندي غلظت نيترات استفاده شد و با روي هم گذاري نقشه مربوط به غلظت نيترات بر روي نقشه نهايي مدل GODS اين نتيجه حاصل شد كه كليه نقاطي كه داراي نيترات بالا هستند، در محدوده آسيب‌پذيري زياد و خيلي زياد قرار گرفته اند كه اين امر مي‌تواند دقت و صحت مدل را مورد تأييد قرار دهد. از نظر وسعت نيز مي توان عنوان كرد كه بخش عظيمي از منطقه در محدوده آسيب‌پذيري خيلي زياد قرار مي گيرد. با توجه به حجم زياد منابع آب زيرزميني در منطقه مورد مطالعه و استفاده از آب به منظور شرب و كشاورزي، حفاظت از اين مناطق به منظور جلوگيري از آلودگي و مديريت بهينه منابع آب ضروري است.

Groundwater is vulnerable to contamination by anthropological activities. The nitrate pollution of groundwater caused by agricultural activity and a substantial increase in fertilizer utilization are also becoming an increasing problem. Groundwater vulnerability mapping is an important key to improving planning and decision-making processes in order to prevent groundwater contamination Recognizing and zoning the vulnerable parts of the aquifer is an appropriate management tool for preventing groundwater pollution. In this study, Loor basin in Andimeshk located in the north west of Khuzestan province was selected as the study area. The main objective of this study is to assess the vulnerability of Loor basin aquifer to pollution using GODS model. The GODS model uses four parameters (groundwater confinement, overlying strata, depth of groundwater, and soil media) to evaluate aquifer vulnerability. At first, the layers of four parameters were prepared in GIS environment using ArcGIS 10. In the end, the vulnerability map of the region was produced with overlaying hydrogeological data. Verification of vulnerability assessments can be done in many different ways. The most common approach, particularly for verification of assessments done with overlay and index methods, is to compare the vulnerability map with the actual occurrence of some common pollutant in groundwater. Typical pollutants used are nitrate and pesticides. For validation GODS model in this study, nitrate concentration was selected as the primary contamination parameter. Forty six wells were selected for sampling and analysis. The accuracy of model was evaluated using observations values of nitrate and estimated vulnerability to pollution in the measured wells.