بررسي هنجار گريزي واژگاني و معنايي در غزليات طالب آملي

آشنايي‌زدايي نظريه‌اي ادبي است كه اولين بار ويكتور شكلوفسكي، فرماليست روس، آن را مطرح ساخت. آشنايي‌زدايي هرگونه تلاش براي گريز از عادت و تكرار در زبان است كه با هنجار گريزي و برجسته‌سازي در سطح واژگاني و نيز در سطح معنايي همراه است. اين نظريه بعدها به وسيله چند تن ديگر از فرماليست‌ها مانند ياكوبسن و تينيانوف ادامه يافت. اما آنان برخلاف شكلوفسكي كه تمهيدات ادبي را قطعي و تغييرناپذير مي دانست، معتقد بودند كه تمهيدات ادبي پس از مدتي به صورت مالوف و آشنا در مي آيند و از ايفاي نقش اوليه باز مي مانند. لذا بايد از خود تمهيدات اوليه نيز آشناي زدايي شود تا قادر به القاي نقش اوليه خود شوند. ليچ، زبانشناس معروف انگليسي، نيز بر خلاف نظر فرماليست ها گفت كه آشنايي زدايي فقط در سطح واژگان نيست و مي تواند شامل آشنايي زدايي در معنا نيز شود. آشنايي زدايي معنايي در مجاز، تشبيه، كنايه، حس آميزي، استعاره و تشخيص رخ مي نمايد. طالب آملي از جمله شعراي بزرگ سبك هندي است كه ميل به هنجارشكني و آشنايي‌زدايي در غزليات و استعاراتش موج مي‌زند و خودش نيز به اين مساله افتخار مي كند. ما در اين مقاله به بررسي هنجار گريزي واژگاني و نيز هنجار گريزي معنايي در تشبيه، استعاره و به‌خصوص تشخيص پرداخته‌ايم و بسامد تمامي استعارات به‌كاررفته در غزليات طالب آملي را در نموداري نشان داده‌ايم.

This article has no abstract