بررسي تغييرات ژئومورفيك بستر رودخانه مارون در محدوده شهرستان بهبهان با تصاوير ماهواره‌اي

Study of geomorphic changes of Maroon river bed in Behbahan district using satellite images

در اين پژوهش تغيير مسير بخشي از رودخانه مارون به طول حدود 55 كيلومتر (در محدوده شهرستان بهبهان) با روش توالي زماني - استنتاج در بازه زماني 16 سال با استفاده از تصاوير سنجنده‌هاي +ETM و OLI (به ترتيب سال‌هاي 1999 و 2015) بررسي شده است. مسير رودخانه در دو سال ياد شده در نرم افزار ArcGIS 9.3 رقومي شده و در سپس پارامترهاي هندسي رودخانه با روش برازش دايره‌هاي مماس بر قوس رودخانه اندازه‌گيري شد. پس از آن اندازه‌گيري پارامترهاي هندسي و تحليل‌هاي آماري آنها انجام شد. نتايج نشان داد كه مسير رودخانه در بازه زماني مورد مطالعه تغيير كرده، رودخانه افزايش طول داشته و به تعداد پيچان‌رودها افزوده شده است. تغييرات در برخي بازه‌ها بيشتر بوده است. بازه‌ها از نظر سه عامل كاربري اراضي، خاك و ليتولوژي داراي بررسي شدند. بازه‌هايي كه بيشتر تغيير مسير را داشته‌اند در سازندهاي فرسايش‌پذير، در محدوده دشت سيلابي قرار داشته و رده خاك آنها اينسپتي‌سول است. لذا دليل تغييرپذيري بيشتر آنها را مي‌توان به نوع خاك منطقه مرتبط دانست. همچنين قدرت جريان آب نيز در بازه‌هاي تغييرپذير موجب فرسايش كناري رودخانه مي‌شود. بازه سوم به طور عمده در محدوده سازندهاي كواترنري و كنگلومراي بختياري قرار گرفته است. ميزان توسعه پيچان‌رودها در بازه چهار بيشتر از ساير بازه‌ها بوده است كه دليل آن را مي‌توان به سست بودن و فرسايش پذيري سازندها ربط داد.

In this research, a 55 km length of Maroon River that falls in Behbahan district was studied by time interval method for morphological changes. In a 16 years interval, landsat 7 ETM and landsat 8 OLI satellite images were used for years 1999 and 2015 respectively. Maroon River bed was digitized in ARCGIS 9.3, and then some geometric parameters were extracted using AutoCAD by intersecting circles to river curves. These parameters were analyzed statistically for years 1999 and 2015. Geometric method applied for 4 sections in order of change detection in the study area. Results show some changes in river length and also increase in meanders in some section. These sections that have more changeability were analyzed based on land use, soil and lithology maps. Those sections that have more erodible formation and flood plains that covered by inceptisols soil class are more changeable. So, changeability of river bed may be linked to soil type. Stream power may be a cause of river bank erosion. Third section laid in conglomerates and alluviums, so this may be the reason of its changes.