بررسي تاريخي روند مبارزه با آبله در ايران، در سال‌هاي 1327تا1346ش/ 1948تا1967م (برنامه‌هاي عمراني اول تا سوم)

A Historical Investigation into Combatting Smallpox in Iran: 1948–1967 (First to Third Development Projects)

آبله بيماري خطرناكي بود كه تا دوره‌ي پهلوي دوم، از عوامل مهم مرگ‌ومير و معلوليت در ايران به شمار مي‌رفت؛ ازاين‌رو، مبارزه با اين بيماري ضرورت داشت. در آغاز برنامه‌ي عمراني دوم (1334ش/ 1955م) و با تأسيس سرويس مبارزه با آبله، تلاش براي حذف آن سازمان‌يافته‌تر شد. اين سازمان توانست بسياري از مشكلات گوناگون جغرافيايي و انساني را از پيش پا بردارد و هرساله، شماري فراوان از مردم را آبله‌كوبي و تا پايان دوره‌ي مدنظر، آبله را تا حدي زياد مهار كند. در اين مقاله، مبارزه با آبله را در سال‌هاي 1327تا1346ش/ 1948تا1967م بررسي كرده و به موانع، راهكارها و نتايج آن پرداخته‌ايم. با اين‌ هدف، تلاش كرده‌ايم از طريق تحليل ‌و توصيف داده‌ها، به پرسش‌هاي پژوهش پاسخ دهيم. منابع عمده‌ي مقاله، گزارش‌هاي دولتي، به‌ويژه گزارش‌هاي سازمان برنامه و وزارت بهداري و نيز، مجلات تاريخ پزشكي است.

Smallpox was a dangerous disease that was considered one of the leading causes of mortality and disability in Iran up to Pahlavi II period. Therefore, combatting this disease was necessary. At the beginning of the second development plan (1955) and by founding Combatting Smallpox Service, the efforts for eradicating smallpox became more organized. This organization could overcome a lot of the different geographical and human obstacles and vaccinate a lot of the people every year. So, it could almost controlled smallpox up to the end of this period. In this paper, we investigated combatting smallpox from 1948 to 1967 and addressed its obstacles, approaches and achievements. Accordingly, we answered research questions through content analysis and deductive reasoning. The major sources used were reports released by the state, particularly the reports of Planning Organization and Ministry of Health, as well as old medical magazines.