ضرورت ملاحظه‌ي حقوق پزشك در گفتمان اخلاق پزشكي

Need for Considering Rights of Physicians in Medical Ethics Discourse

در سال‌هاي اخير، در ادبيات اخلاق پزشكي و در خصوص رابطه‌ي پزشك و بيمار، به‌طوري گسترده، به حقوق بيمار پرداخته شده است؛ اما حقوق طرف ديگر اين رابطه، كمتر در كانون توجه قرار گرفته و بيشتر، تكاليف او مطرح بوده است. از حقوق پزشك، دو تلقي مي‌توان در نظر گرفت؛ حقوقي كه در تقابل با حقوق بيماران قرار مي‌گيرد و حقِ تعالي و بهبود نفس. در اين نوشتار كه به‌صورت مقاله‌اي نظري ارائه شده، سعي بر اين بوده است تا دلايل اين كم‌توجهي و عوارض ناشي از آن، بيان شود. عقيده‌ي سنتي بر وجود قدرت نامتوازن در رابطه‌ي پزشك و بيمار، تأكيدنكردن اصول اخلاق پزشكي به خود پزشك، نبود ساختارهاي حمايتي، رواج مشتري‌مداري در پزشكي و رويكرد حرفه­مندي افراطي را مي‌توان از دلايل بي‌توجهي به حقوق پزشكان در ادبيات اخلاق پزشكي دانست. ادامه‌ي اين امر، عوارضي گوناگون در پي دارد؛ عوارضي مانند برهم‌خوردن توازن در كار و زندگي پزشك، شكل‌گيري خشونت نمادين در جامعه‌ي آن‌ها، فرسودگي شغلي و ناديده‌انگاشتن اصل سپاس و قدرداني و درنهايت، رعايت‌نشدن حقوق بيماران. نتيجه اينكه در كنار لحاظ كردن اولويت حقوق بيماران، توجه به حقوق پزشك، به‌نحوي مقوم رعايت حقوق بيمار است كه از اهداف اوليه‌ي اخلاق پزشكي به شمار مي‌رود و بدين سبب بايد مد نظر قرار گيرد.

Over the past years in the literature of medical ethics about the doctor-patient relationship, patient's rights have been greatly considered, but the other side of this relationship is not concerned, and the physician’s obligations have been highlighted. The two meanings are understood from the concept of physicians’ rights; their rights in conflict with the patient rights’ and the right to self improvement. We want to review the causes of this neglect and its complications. The reasons for not paying attention to the physician’s rights include: traditional beliefs about the power imbalance in doctor-patient relationship, lack of emphasis in the four principles of medical ethics, lack of supportive structures, customer-orientation in medicine, and hyper medical professionalism. Continuing this neglect creates complications that include: physicians’ work-life imbalance, symbolic violence in their society, burnout of physicians, forgetting the principle of gratitude and ultimately, the lack of respect for patients' rights. Consequently, the discourse of medical ethics fails to achieve its primary goals.