بررسي مهم‌ترين عوامل حواس‌ پرتي رانندگي عمدي و حساسيت به حواس‌ پرتي غير عمدي مرتبط با سوانح ترافيكي در رانندگان

Study of Most Important Factors of Voluntary Engagement in Distraction and Susceptibility to Involuntary Distraction Related to Road Traffic Injuries

سابقه و هدف:حواس‌پرتي راننده به‌ عنوان يك مسئله مهم در ايمني جاده مطرح است كه خطر رخداد تصادف وسيله نقليه را افزايش مي‌دهد. مطالعه حاضر باهدف بررسي مهم‌ترين عوامل حواس‌پرتي رانندگي عمدي و غيرعمدي مرتبط با سوانح ترافيكي در رانندگان اتوبوس‌هاي برون‌شهري انجام‌گرفت. روش بررسي: اين مطالعه مقطعي تحليلي، در سال 1397 بر روي 370 نفر از رانندگان اتوبوس‌هاي مسافربري جاده‌هاي بين‌شهري كشور انجام گرفت. پرسشنامه 37 سؤالي مورداستفاده، داراي سه بخش شامل رفتار حواس‌پرتي درگذشته، نگرش‌ها و باورها در مورد حواس‌پرتي عمدي و حساسيت به حواس‌پرتي غيرعمدي است. ميانگين و انحراف معيار نمره در هر يك بخش‌هاي مذكور برآورد گرديد. اختلاف بين گروه‌هاي مختلف متغيرهاي مستقل با نمره حواس‌پرتي با استفاده از مدل ANOVA موردبررسي قرار گرفت. مهم‌ترين عوامل حواس‌پرتي عمدي و حواس‌پرتي غيرعمدي بر اساس ميانگين نمره افراد شناسايي گرديد. براي برآورد اثر عوامل حواس‌پرتي رانندگي بر تصادفات جاده‌اي رانندگان اتوبوس از نسبت شانس توسط مدل رگرسيون استفاده گرديد. كليه تجزيه‌وتحليل‌هاي آماري در سطح اطمينان 0/95 و با استفاده از نرم‌افزار آماري STATA ويرايش 14 انجام شد. ملاحظات اخلاقي، انساني و اصول اخلاقي بر اساس بيانيه هلسينكي رعايت گرديد. يافته ها: ميانگين و انحراف معيار ميانگين نمره رفتار حواس‌پرتي درگذشته 11/53(0/23)، نمره نگرش‌ها و باورها در مورد حواس‌پرتي 63/16(0/75)، نمره حساسيت به حواس‌پرتي غيرعمدي 14(0/37) و نمره كلي حواس‌پرتي 88/7(0/99) برآورد گرديد. 63/78 درصد رانندگان ازنظر رفتار حواس‌پرتي رانندگي درگذشته در طبقه‌بندي حواس‌پرتي كم قرار گرفتند. عامل حواس‌پرتي عمدي به ترتيب «دقيق شدن بر روي صحنه‌هاي تصادف رخ‌داده در كنار جاده» و «خواندن تابلوهاي تبليغات و آگهي‌هاي كنار جاده» با ميانگين به ترتيب 2/6 و 2/5 و عوامل حواس‌پرتي غيرعمدي «وجود صحنه تصادف بركنار جاده» و «صحبت كردن مسافر با راننده» هر يك با ميانگين 2/5 به‌عنوان عوامل مهم حواس‌پرتي تعيين شدند. بين شدت حواس‌پرتي حين رانندگي و متغيرهاي سن، وضعيت تأهل، سابقه رانندگي و تعداد سرويس رانندگي در ماه و وضعيت نمره منفي در گواهينامه رانندگي رابطه آماري معني‌داري مشاهده شد. شانس تصادفات مرتبط با حوادث ترافيكي در رانندگاني كه حين رانندگي مكالمه تلفني بيشتري داشتند 0/46 درصد بيشتر از رانندگاني بود كه حين رانندگي، مكالمه تلفني كمتري داشتند. نتيجه‌گيري: نتايج مطالعه حاضر حاكي از اهميت تعدادي از عوامل حواس‌پرتي رانندگان نسبت به ديگر عوامل است. تدوين علمي راهكارهاي پيشگيرانه به كمك يافته‌هاي تحليلي مطالعات مي‌تواند گامي مؤثر در جهت كاهش حوادث جاده‌اي برداشته شود.

Background and Objectives: Driver distraction increases the risk of traffic accidents and it is important. Present study was performed to aim study of most important factors of voluntary engagement in distraction and susceptibility to involuntary distraction related to road traffic injuries. Methods and Materials: We analyzed survey responses of 370 bus drivers about six of voluntary engagement in distraction and seven of suceptibility to involuntary distraction using the questionnaire (37 questions). Differences between different groups of independent variables examined using ANOVA model. Was identified most important factors of voluntary engagement in distraction and susceptibility to involuntary distraction related to road traffic injuries based on the average score of drivers. A regression wad applied to estimate of the impact of factors driver distraction on the road traffic injuries using the Odds ratio. Our study was carried out in 2018 and its statistical analysis in using STATA version 14. Results: Mean (SE) of mean score of voluntary engagement in distraction was estimated 11/53 (0.23), attitudes and beliefs about distraction 63.16 (0.75), susceptibility to involuntary distraction 14 (0.37) and overall score of distraction 88/7 (0.99). 63.78% of drivers of intercity buses were classified in low distraction. Continually checking roadside accident scenese and reading roadside advertisements were identified as most important factors of voluntary engagement in distraction (mean of 2.6 and 2.5, respectively). Rosdside accident scenes and speaking of passenger with driver were identified as most important factors of suceptibility to Involuntary distraction ( each of mean=2.5). A significant relationship was found between severity of distraction while driving and each of variables age, marital status, driving history, number of driving services per month and negative score status in driving license. The odds of accidents related to traffic accidents for drivers that involving hold phone conversations during driving was increase by 1.46 times. Conclusion: Event roadside accident scenese and continually checking, reading roadside advertisements and speaking of passenger with driver were identified as most important factors of driver distraction among bus drivers. Individual factors such as age and driving experience, driving habits including number of driving services per month and negative score status (on the license) can be influenced by driver distraction severity. Previous studies results showed that driver distraction status and identifying the most important factors of driver distraction were not sufficiently considered. Present studies results indicate the importance of a number of driver distraction factors compared to other factors.