بررسي عوامل موثر بر استفاده از كلاه ايمني در بين موتورسواران شهر اردبيل در سال 1398

Factors affecting the use of helmets among motorcyclists in Ardabil city 2019

سابقه و هدف: طبق آمار سازمان جهاني بهداشت، ايران ازجمله كشورهايي است كه آمار بالاي مرگ‌ومير ناشي از تصادفات جاده‌اي را دارد (به ازاي هر 100 هزار وسيله نقليه 75 نفر فوتي) و در اين بين 51 درصد تلفات سوانح رانندگي در ايران مربوط به موتورسواران است. استفاده از كلاه ايمني مي‌تواند صدمات و مرگ‌ومير ناشي از حوادث موتوري را كاهش دهد. اين مطالعه با هدف تعيين عوامل مؤثر بر استفاده از كلاه ايمني در بين موتورسواران شهر اردبيل انجام شد. روش‌بررسي: اين مطالعه توصيفي مقطعي روي 350 نفر از موتورسواران شهر اردبيل انجام گرفت. نمونه‌گيري به روش خوشه‌اي تصادفي انجام شد. ابزار مورد بررسي پرسشنامه مدل مراحل تغيير پروچسكا بود. داده‌ها با آمارهاي توصيفي و تحليلي (آزمون كاي مربع و رگرسيون لجستيك و اوردينال) با استفاده از نسخه 20 نرم‌افزار SPSS مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: تعداد 44 نفر (12/6%) از كلاه ايمني استفاده مي‌كردند (طبق مراحل تغيير، در مرحله عمل و حفظ قرار داشتند.) تعداد 249 نفر (71/2%) در مرحله غيرفعال (پيش تفكر و تفكر) قرار داشتند. بين افزايش سن با مراحل تغيير (0/008= p) و وضعيت تأهل با مراحل تغيير (0/04= p) ارتباط معني‌داري وجود داشت. تعادل تصميم‌گيري با (0/001= p) و (0/097= β) و فرايندهاي رفتاري تغيير با (0/001 = p) و (0/041= β) قوي‌ترين پيش‌بيني كننده‌هاي استفاده از كلاه ايمني بودند. همچنين موقعيت‌هاي منفي عاطفي با (0/019= p) و (0/096 -= β) به‌ عنوان قوي‌ترين زيرسازه اغوا و كاهش خودكارآمدي براي استفاده از كلاه ايمني در بين جمعيت مورد مطالعه بود. نتيجه گيري: با توجه به نتيجه تحقيق، ميزان استفاده از كلاه ايمني پايين مي‌باشد ولي با توجه به اينكه درصد قابل ملاحظه ايي از جمعيت مورد مطالعه در مرحله آمادگي براي تغيير قرار دارند مي‌توان با اجبار استفاده از كلاه ايمني از يكطرف و از طرف ديگر با بهبود فرايندهاي رفتاري تغيير ازجمله رهاسازي اجتماعي و شايسته سازي متقابل و كنترل محرك اين افراد را به مرحله عمل و حفظ (استفاده از كلاه ايمني) رهنمون كرد.

Background and Aim: According to WHO reports, Iran has been recognized as one of the countries with the highest cases of traffic accidents and mortalities (75 deaths per 100,000 vehicles). Since 51% of accidents in Iran related to Motorcyclists using helmets can reduce the rate of death and head injury in motorcycle accidents. Hence, this study was to determine the factors affecting the use of helmets among motorcyclists in Ardabil, Iran. Materials and Methods: In this cross-sectional study data were collected by a questioner from 350 motorcycle riders chosen through random cluster sampling in the Ardabil . Descriptive and analytical analysis (the Chi-Square and Regression logistic tests) were done in SPSS20. Results: 44 people (12.6%) used helmets (were in action and maintenance stage) 249 people (71.2%) were in passive (pre-contemplation and contemplation) stage. There was a significant relation between age and SOC (p= 0.008), marital status and SOC (p= 0.04). Ordinal regression revealed that pros (β= 0.097), (p=0.001) and behavioral process of change (β= 0.041), (p=0.001) were the strongest predictors of helmet use. As well negative Affect situation (β= 0.096), (p=0.019) was the strongest predictor in increasing temptation and decreasing self-efficacy to wearing a helmet. Conclusion: According to the result of this study, the percentage of the population using the motorcycle helmet was low. Considering a significant percentage of the study population were in the Preparation stage to wear a helmet,It is necessary to focus on both police enforcement and Increasing behavioral process of change score such as stimulus control, counter conditioning and social libration for the improvement of their behaviors for accepting social norms also giving further safety education.