بررسي روند تغييرات تراز آب زيرزميني و شاخص‌هاي خشكسالي GRI و SWI در دشت ساري – نكا

Investigation of the trend of groundwater level changes and drought indicators GRI and SWI in Sari – Neka plain

كاهش تراز آب زيرزميني در اثر برداشت بي­ رويه از اين منابع موجب فرو نشست زمين در اغلب دشت­ هاي كشورمان شده است. بررسي و مطالعه اين كاهش تراز و روند تغييرات آن براي مديريت بهينه منابع آب زيرزميني و جلوگيري از اثرات سوء برداشت بي­ رويه لازم و ضروري مي­ باشد. در اين تحقيق روند تغييرات شاخص­ هاي منبع آب زيرزميني(GRI) و سطح آب استاندراد شده (SWI) به عنوان دو شاخص مهم در بررسي خشكسالي آب زيرزميني مطالعه گرديد. براي اين منظور، داده­ هاي 40 چاه پيزومتري واقع در دشت ساري – نكا با طول دوره آماري مشترك 31 ساله استفاده گرديد. در اين تحقيق، ابتدا شاخص ­هاي GRI و SWI در مقياس سالانه با استفاده از روابط موجود در محيط نرم افزارهاي Excel 2016 و Minitab 17 محاسبه شدند و سپس با استفاده از روش ناپارامتري من – كندال و تخمن گر شيب سن در محيط نرم افزار Makesens روند تغييرات آنها بررسي گرديد. نتايج نشان داد كه هر دو شاخص خشكسالي در سطح اطمينان 99 درصد داراي روند نزولي بوده و با گذشت زمان شدت خشكسالي بر اساس اين دو شاخص افزايش پيدا كرده است. بطوري كه شديدترين خشكسالي هر دو شاخص در مقياس سالانه مربوط به سال 1394 و بهترين ترسالي اين دو شاخص مربوط به سال 1369 بوده كه مهمترين دليل افزايش شدت خشكسالي در سال 1394 افزايش تعداد چاه هاي بهره ­برداري و در نتيجه برداشت بي­ رويه از منابع آب زيرزميني جهت كشاورزي در دشت مي­ باشد.

Reducing the groundwater level due to irregular exploitation of these resources has caused land subsidence in most plains of our country. Study of this reduction in the groundwater level and trend of changes is essential for groundwater resources management and prevent adverse effects of irregular exploitation. In this paper, the indices of groundwater resource index (GRI) and the water level standardized (SWI) as two important index in hydrological drought were studied. To this goal, data from 40 pizometric wells located in Sari – Neka plain was used during the period of 30 years. In this study, first indicators of GRI and SWI in a year using the existing relations in the software Minitab 17 and M.S. Excel 2016 were calculated. an‎d then, Using Mann - Kendall and Sen's slops in the application environment Makesens trends were examined. The results showed that both indices at the level of 99% has been declining and drought severity based on these two indicators has increased with time. As the drought severity in two indices for annual scale in 1394 and best wet for two indices for 1369, The main reason for the increase is the number of wells in operation, resulting in irregular exploitation of groundwater resources for agriculture in plain.