استفاده از كروماتوگرافي لايه نازك با عملكرد بالا (HPTLC) در بررسي بهبود فرآيند عصاره‌گيري از گياه استويا رباديانا با استفاده از امواج فراصوت

Application of HPTLC in the Assessment of the Extraction Process of Stevia Rebaudiana Using Ultrasound Waves

مقدمه: در دهه­هاي اخير با توجه به ابتلاي شمار زيادي از افراد به بيماري ديابت، گرايش به استفاده از جايگزين­هاي طبيعي براي شيرين­كننده­ها افزايش يافته است. يكي از مهمترين جايگزين­هاي طبيعي، عصاره گياه استويا رباديانا مي­باشد. در اين تحقيق از امواج فراصوت جهت بهينه­سازي فرآيند عصاره­گيري از گياه استويا رباديانا استفاده شد. همچنين روش كروماتوگرافي لايه نازك با عملكرد بالا (HPTLC) به عنوان روشي سريع و دقيق جهت آناليز كمي عصاره­گيري مورد استفاده قرار گرفت. مواد و روش­ها: در ابتدا مناسب­ترين حلال براي استخراج عصاره آبي گياه استويا رباديانا از بين حلال هاي آب، مخلوط آب-متانول، متانول، مخلوط آب-اتانول و اتانول انتخاب شده و سپس فرآيند عصاره­گيري به روش سوكسله (با مدت زمان­هاي مختلف) و با استفاده از امواج فراصوت (با توان­ها و مدت زمان­هاي مختلف) انجام شد و ميزان عصاره استخراج شده با اين دو روش با يكديگر مقايسه و نتايج مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته ­ها: نتايج نشان داد كه آب نسبت به ديگر حلال­ها نتايج بهتري براي استخراج نشان مي­دهد. سپس فرآيند استخراج به كمك سوكسله و همچنين امواج فراصوت انجام شد. بررسي شرايط زماني مختلف در سوكسله و شرايط مختلف تواني و زماني در فراصوت، برتري چشم­گير روش فراصوت را در استخراج استويوزيد به مقدار g/mlμ 61/811 در مدت زمان 2 دقيقه و توان 90 واتنسبت به روش سوكسله به مقدار g/mlμ 70/795 در مدت 2 ساعت نشان داد. نتيجه­ گيري: نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه استفاده از تابش فراصوت در استخراج شيرين­كننده از گياه استويا رباديانا مي­تواند به عنوان يك گزينه مناسب براي بهره­برداري آزمايشگاهي و صنعتي مد نظر قرار گيرد. مدت زمان استخراج بسيار كوتاه، استفاده از آب به عنوان حلالي بي­خطر، مصرف انرژي اندك و عدم نياز به روش­هاي آماده­سازي پيچيده و وقت­گير و همچنين بهره­گيري از روش HPTLC به عنوان روشي سريع، ساده و كارآمد براي شناسايي كيفي و كمي از مزاياي روش مورد استفاده در اين كار تحقيقاتي است.

Introduction: In the recent decades, the increase in population, decrease in physical activities and consumption of improper food to fulfill the nutritional need have caused various diseases namely diabetes. The extract from the leaves of Stevia Rebaudiana plant might be employed as a natural sugar substitute. The aim of the present study is to employ ultrasound waves to optimize the extraction process from the leaves of Stevia Rebaudiana and use High Performance Thin Layer Chromatography (HPTLC) to analyze the extract. Materials and Methods: Water, water-methanol mixture, methanol, water-ethanol mixture and ethanol was applied for extraction as solvent. The extraction was carried out by soxhlet and ultrasound waves at various times and power condition according to the official procedures. Results: The results indicated that water was the most suitable solvent among the solvents employed. The results also showed that the application of ultrasound with power of 90 W for 2 minutes resulted better extraction (811.61 g/mlμ) as compared to the soxhlet method (795.70 g/mlμ). Conclusion: The present study indicated that ultrasound application might be a suitable, fast and safe method for extraction of Stevioside sweetener from Stevia Rebaudiana.