ارزيابي تناسب اراضي براي كاربري توريسم با استفاده از GIS و روش AHP (مطالعه موردي شهرستان همدان)

Site Suitability Evaluation for Ecotourism Using GIS & AHP: A Case Study of Hamedan Township

زمينه و هدف: امروزه توريسم به عنوان يكي از منابع عمده درآمد كشور مورد توجه است به طوري كه هم بر اقتصاد و درآمدزايي كشور مبدا و هم ميزبان تاثير دارد. شهرستان همدان را مي‌توان يك قطب گردشگري مهم در كشور دانست. اين شهرستان به لحاظ منابع طبيعي، تاريخي و فرهنگي مي‌تواند مقصد مناسبي براي گردشگران باشد. با توجه به رشد سريع گردشگري، مديريت توريسم و كاهش آثار منفي توسعه پايدار توريسم به يك چالش بزرگ بران مديران و تصميم گيران در اين حوزه تبديل شده است. روش بررسي: اين مطالعه شناسايي و اولويت‌بندي نواحي مستعد توريسم شهرستان همدان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) و تحليل سلسله مراتبي (AHP) است. به منظور تلفيق نقشه‌هاي موضوعي از دو روش تركيب خطي وزني (WLC) و متوسط وزني مرتب شده (OWA) كه از روش‌هاي ارزيابي چندمعياره به شمار مي‌روند استفاده شد. معيارها و زيرمعيارها بر اساس نظرات متخصصين انتخاب شدند. در اين مطالعه 7 معيار شامل شيب، جهت، فاصله از جاده، فاصله از آب، كاربري سرزمين و پوشش گياهي استفاده شد. يافته‌ها: نتايج مربوط به نقشه نهايي بر اساس روش WLC نشان مي‌دهد 15049 هكتار (5/5%) از اراضي شهرستان اولويت اول توان بسيار بالا، طبقه دوم با 114919 هكتار (41%) توان بالا، طبقه سوم 122589 هكتار (44%) توان كم و طبقه چهارم با 26292 هكتار (5/9%) توان بسيار كمي براي گردشگري دارد. بحث و نتيجه‌گيري: در نتايج هر دو روش بيش‌ترين پهنه‌هاي مناسب گردشگري در غرب و جنوب غرب شهرستان واقع شده‌است. مديريت مناسب براي توسعه اكوتوريسم به منظور حفظ و نگهداري غناي زيستي در منطقه ضروري است. نتايج حاصل از اين پژوهش مي‌تواند يك منبع مفيد و كاربردي در جهت برنامه‌ريزي و توسعه اكوتوريسم براي مديران و تصميم‌گيرندگان باشد.

Background and Objective: Today, tourism is a major source of income for many countries, and it affects the economy of both source and host countries, and in some countries this way of income is a vital importance. Hamedan Township is one of the most popular and important tourism areas of Iran. It is rich in nature, history and culture which make a favorite destination for various tourists. There are so many tourist attractions in Hamedan Township include historical, cultural and natural sites such as waterfall and mountain. Due to rapid growth of ecotourism, a challenge for the decision makers is the way of managing ecotourism in order to minimize the negative impacts for sustainable development of tourism. Method: The main objective of this study is to identify and prioritize the potential ecotourism site in Hamadan County, Iran, using Geographic Information System (GIS) and Analytic Hierarchy Process (AHP). Seven criteria including slope, aspect, distance from water, distance from road, land use, vegetation were used in this study. Criteria's and sub-criteria's were selected according to the professional expert's opinions. The final map of suitable areas for study area prepared using Weighted Linear Combination (WLC) and Ordered Weighted Averaging (OWA) technique in GIS environment. Findings: The results showed that 15049 ha (5/5%) of study area has first class potential (high suitable), 114919 ha (41%) has second class potential (high), 122589 ha (44%) has third class potential (low) and 26292 ha (9/9%) has four class potential (very low suitable) based on WLC method, but in both models most suitable area is located in west and southwest of township. Discussion and Conclusion: Suitable management for ecotourism development is essential in order to conserve and maintain the biological richness of the area. The results of this site selection models can be a useful reference to the ecotourism planning and development for manager and decision makers.