اثر ترجيح مرحله سني ميزبان در زنبـور (Aenasius bambawalei (Hymenoptera: Encyrtidae)، انگـل‌واره شپـشك آرد آلــود پنبـه (Phenacoccus solenopsis (Hemiptera: Pseudococcidae، در شرايط دسترسي انتخابي و غيرانتخابي

Host stage preference of Aenasius bambawalei (Hymenoptera: Encyrtidae), the parasitoid of cotton mealybug, Phenacoccus solenopsis (Hemiptera: Pseudococcidae), under choice and no-choice access

شپشك آرد آلود پنبه Phenacoccus solenopsis Tinsley يكي از آفات مهم و چندين خوار در مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري بوده و در سال‌هاي اخير خسارت شديدي به درختچه‌هاي زينتي ختمي چيني جنوب كشور وارد كرده است. در اين پژوهش، ترجيح ميزباني زنبور HayatAenasius bambawalei هنگام دسترسي به سنين مختلف پورگي و ماده بالغ شپشك آرد آلود پنبه در شرايط دسترسي انتخابي و غيرانتخابي بررسي شد. همچنين طول دوره رشدي و اندازه بدن زنبور هنگام پرورش روي پوره سن سوم و ماده بالغ مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتايج به دست آمده، زنبورهاي ماده تمايلي به پارازيته كردن پوره‌هاي سن يك شپشك از خود نشان ندادند و همچنين هيچ گونه ظهوري از پوره‌هاي پارازيته شده در سن دوم مشاهده نشد. در هر دو شرايط دسترسي انتخابي و غيرانتخابي به پوره سن سوم و شپشك‌هاي ماده بالغ، به طور معني‌داري شپشك‌هاي بالغ بيشتر پارازيته شدند و نسبت جنسي (درصد ماده‌ها) زنبور روي اين سن رشدي در مقايسه با پوره سن سوم بيشتر بود. همچنين طول دوره پيش از بلوغ زنبورهاي نر و ماده هنگام پرورش روي ماده‌هاي بالغ شپشك طولاني‌تر از زماني بود كه ميزبان در مرحله پوره سن سوم پارازيته شد، اما زنبورهاي ظاهر شده از ماده‌هاي بالغ در مقايسه با پوره سن سوم، اندازه بزرگتري داشتند. در يك جمع­ بندي، زنبور A. bambawalei قادر به كنترل قابل قبول سنين بالاي رشدي شپشك آرد آلود پنبه بود و اميد مي‌رود بتوان از اين زنبور به عنوان يك عامل زيستي در كنترل موفق شپشك آرد‍ آلود استفاده نمود.

The cotton mealybug, Phenacoccus solenopsis Tinsley, is a phytophagous insect with high populations causing serious damage to the Chinese hibiscus shrubs (Hibiscus rosa-sinensis L.) from south of Iran. This research was conducted to determine the host preference of Aenasius bambawalei Hayat when had choice or no-choice access to different stages of cotton mealybug. Moreover, biological characteristics and body size of wasps when reared on third nymphal instar and adult females was studied under laboratory condition. According to the results, female wasps did not parasitize the first nymphal stage. The second nymphal stage was parasitized without any adult wasp emergence. The results revealed that the percentage of mealybug mummified, and sex ratio (% female) was significantly higher when mealybug hosts were parasitized at adult females compared to third nymphal stage, in both choice and no-choice access. The developmental times (days) and body size (hind tibia length and antenna length) of A. bambawalei females and males developing in cotton mealybug adult female was significantly longer than those reared on third nymphal instar. The results indicated the high control ability of A. bambawalei, on the older growth stages of cotton mealybug. It is hoped that this parasitoid wasp can be used as a biological agent to control Ph. solenopsis, on the Chinese hibiscus shrubs, H. rosa-sinensis.