سنجش روايي در پژوهش‌هاي علم اطلاعات و دانش ‌شناسي

Validity Assessment in Knowledge & Information Science Researches

پژوهش حاضر بر آن بوده كه با بررسي مقالات منتشرشده در مجلات حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسي در ايران در يك دوره ده‌ساله، ميزان توجه به فرايند سنجش روايي ابزار پژوهش را در اين حوزه مورد ارزيابي قرار دهد. در اين پژوهش مقالات هشت مجله علمي-پژوهشي حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسي فارسي در ايران كه در فاصله سال‌هاي 1385 تا 1394 منتشر شده، به ‌شيوه تحليل محتوا مورد بررسي قرار گرفت. در مجموع، محتواي 1763 عنوان از مقالات پژوهشي مربوط به 211 شماره از مجلات، تحليل و ابزارهاي پژوهش و روش‌هاي تعيين روايي ابزار مورد استفاده آن‌ها بررسي شد. بر اساس يافته‌هاي پژوهش در 36/87 درصد از مقالات مورد بررسي هيچ‌گونه اشاره‌اي به تعيين روايي ابزار نشده بود. در 23/22 درصد از مقالات تنها به بيان اين نكته كه روايي ابزار تأييد شده است، بسنده كرده و روش و فرايند تعيين روايي ذكر نشده بود. در 4/31 درصد از مقالات، پژوهشگران اظهار كرده بودند كه روايي ابزار در مطالعات پيشين تأييد شده و بنابراين، خود به تعيين روايي ابزار نپرداخته‌اند. تنها در 375 عنوان مقاله (32/38 درصد)، روش تعيين روايي ابزار ذكر شده بود. از نظر روش‌هاي مورد استفاده جهت سنجش روايي ابزار نيز نتايج بيانگر آن بود كه 16/66 درصد مقالات به‌روش صوري و 20/30 درصد به‌ روش روايي محتوايي اعتبار ابزار خود را مورد ارزيابي قرار داده بودند. از ساير انواع روايي، روايي معيار كمترين فرواني را داشته و تنها 2 عنوان مقاله (0/17 درصد) جهت ارزيابي اعتبار ابزار خود از اين روش بهره گرفته بودند. 5/26 درصد مقالات نيز از روايي سازه كه بالاترين سطح سنجش روايي است استفاده كرده بودند. همچنين، نتايج نشان داد كه تعداد بسيار اندكي از مجلات جامعه پژوهش به انتشار مقالات مرتبط با سنجش روايي ابزار پژوهش پرداخته‌اند. بر اين ساس، مجلات اين حوزه لازم است با توجه بيشتر به چاپ مقالات مرتبط با سنجش روايي ابزار پژوهش، زمينه را جهت آشنايي بيشتر پژوهشگران با اين فرايند و اهميت آن در طراحي ابزار فراهم كنند. همچنين، مجلات اين حوزه لازم است در فرايند داوري مقالات با حساسيت بيشتري به ضرورت گزارش فرايند سنجش روايي ابزار پژوهش در بخش روش‌شناسي مقالات بپردازند.

The present study has been conducted to evaluate the amount of attention to validity assessment process of research tools, by reviewing the articles published in knowledge & information science journals in Iran over past 10 years. In this research, articles of 8 Persian scientific and research journals in the field of knowledge & information science in Iran, published between 2006 to 2015, were analyzed in a content analysis method. In total, 1763 research articles related to 211 issues of journals were analyzed and research tools and methods for determining the validity of research tools investigated. According to research findings, there was no reference to validity of research tools in 36.87% of reviewed articles. In 23.22% of articles, only validity of research tools was confirmed but the method and procedure for determining validity were not mentioned. In 4.31% of articles, researchers stated that validity of research tools was confirmed in previous studies and therefore they did not consider the validity. In 375 articles (32.38%), the method of determining validity of tools was mentioned. In terms of the methods used to measure validity of tools, results indicated that 16.66% of articles evaluated their tool validity by face validity and 20.30% by content validity method. Of other types of validity, the criterion validity was lowest, and only 2 articles (0.17%) used this method to assess validity of their tools. 5.26% of articles also used construct validity, which has highest level of validity. Also, results showed that a very small number of journals in the research population have published articles related to psychometrics of research tools. Therefore, the knowledge & information science journals are required to pay more attention to publish articles related to validity assessment of research tools for more familiarity with this process and its importance in designing tools by researchers. Also, journals in this area should be more sensitive on report of validity assessment process of research tools in the methodology section of articles in the process of reviewing articles.