پديد آورندگان :
عليرضايي شهركي، روح انگيز دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي - گروه سالمندي، تهران، ايران , علي اكبري كامراني، احمد دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي - گروه سالمندي، تهران، ايران , صحاف، رباب دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي - گروه سالمندي، تهران، ايران , ابوالفتحي ممتاز، يداله دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي - گروه سالمندي، تهران، ايران
كليدواژه :
برنامه كشوري پيشگيري و كنترل ديابت , عملكرد , ديابت , سالمند , دانش , نگرش
چكيده فارسي :
اهداف بيماري ديابت يكي از بيماري‌هاي مزمن در حال افزايش در دنياست. از مهم‌ترين دلايل اين افزايش مي‌توان به افزايش سالمندان و همين‌طور به سالمند‌شدن جمعيت در كنار تغيير الگو و تغيير شيوه زندگي به سوي بي‌تحركي و تغذيه نامناسب اشاره كرد. برنامه كشوري پيشگيري و كنترل ديابت با هدف پيشگيري و كنترل ديابت و عوارض ناشي از آن وكاهش هزينه‌هاي اقتصادي،كاهش ناتواني‌ها، كاهش مرگ‌ومير زودرس ناشي از ديابت و عوارض آن، ارتقاي كيفيت زندگي و افزايش طول عمر مفيد بيماران ديابتي در حال انجام است و هنوز تأثيردقيق برنامه بررسي نشده است. اين مطالعه با هدف بررسي تأثير اين برنامه بر دانش، نگرش و عملكرد بيماران در زمينه كنترل ديابت انجام شد.
مواد و روش ها پژوهش حاضر مطالعه‌اي مقطعي از نوع قبل و بعد بودكه روي 100 سالمند ديابتي جديدالورود به برنامه كشوري پيشگيري و كنترل ديابت، به صورت دردسترس در شهر اصفهان انجام شد. ابزار جمع‌آوري داده‌ها پرسش‌نامه‌اي شامل اطلاعات جمعيت‌شناختي و سلامت و پرسش‌نامه سنجش دانش، نگرش و عملكرد بيماران بود. اطلاعات قبل از ورود به برنامه و 3 ماه پس از ورود به برنامه جمع‌آوري شد.
يافته ها از 100 نفر شركت‌كننده در مطالعه،41 نفر (41 درصد) مرد و 59 نفر (59 درصد) زن بودند. 42 نفر (42 درصد) بازنشسته و 5 نفر (5 درصد) شاغل بودند كه تنها مردان را شامل مي‌شد. بيشترين فراواني شركت‌كنندگان يعني 44 نفر (44 درصد) در گروه سني 60 تا 64 سال و كمترين فراواني آنان، يعني سه نفر (3 درصد) در گروه سني 80 تا 84 سال بودند. كمترين سن شركت‌كنندگان 60 سال و بيشترين سن 84 سال بود. 88 نفر (88 درصد) از سالمندان با همراه و 12 نفر (12 درصد) تنها زندگي مي‌كردند. 47 نفر ( 47 درصد) بي‌سواد، 15 نفر (15 درصد) با تحصيلات بالاتر از ديپلم، 11 نفر (11 درصد) با تحصيلات ابتدايي، 6 نفر (6 درصد) با تحصيلات راهنمايي بودند و 21 نفر (21 درصد) ديپلم داشتند. 77 نفر (77 درصد) سابقه ابتلا بين صفر تا 10 سال و 9 نفر (9 درصد) سابقه ابتلا بين 20 تا 29 سال را داشتند. 55 نفر (55 درصد) بيماران فشار خون، 44 نفر (44 درصد) اضافه‌وزن، 28 نفر (28 درصد) چاقي، 53 نفر (53 درصد) چاقي شكمي، 71 نفر (71 درصد) اختلال چربي خون، 66 نفر (66 درصد) سابقه ابتلا در اعضاي درجه‌يك خانواده، 4 نفر (4 درصد) مصرف فعلي سيگار، 16 نفر (16 درصد)، سابقه قبلي مصرف يا ترك سيگار، 3 نفر (3 درصد) مصرف فعلي الكل و 3 نفر (3 نفر) سابقه مصرف قبلي يا ترك الكل را داشتند. ميانه نمره دانش بيماران از 7 در مرحله اول برنامه به 10 در مرحله دوم بعد از ورود به برنامه (6/84-=P<0/001، z) و ميانه نمره نگرش از نمره 8 در مرحله اول قبل از ورود به برنامه به نمره 10 بعد از ورود به برنامه (84/6-=P<0/001، z) تغيير كرد. ميانگين و انحراف معيار عملكرد بيماران قبل از ورود به برنامه به ترتيب 35/60و 6/38 و بعد از ورود به برنامه به ترتيب 41/91 و 5/23 بود و به طور معني‌داري بهبود يافت (0/001=P<-11/95 ، t)
نتيجه گيري نتايج تحقيق، اهميت و مؤثربودن برنامه كشوري پيشگيري و كنترل ديابت را در بهبود دانش، نگرش و عملكرد سالمندان ديابتي نشان داد. پيشنهاد مي‌شود اين برنامه در همه مراكز بهداشتي‌درماني كشور انجام شود.
چكيده لاتين :
Objectives Diabetes is a chronic disease that is increasing in the world. This disease is spreading due to the population increase, aging process, lifestyle changes, inactivity, and inappropriate nutrition. The Nationwide Program for Prevention and Control of Diabetes is already underway for controlling this disease and its adverse effects, including the associated disabilities and immature mortality rate, economic costs, and improving the sufferers’ life quality. This study aimed to investigate the effects of this program in Iran.
Methods & Materials This was a cross-sectional study with a Pre-test-Post-test design. In total, 100 elderly patients newly diagnosed with diabetes were selected through convenience sampling method from Isfahan City, Iran. The required data were obtained using questionnaires on demographic and health data, as well as patients’ knowledge, attitude, and practice. The data were gathered before and three months after the patients’ entrance into the program.
Results Of the total 100 patients participating in the study, 41% were male and 59% female; 42% retirees, 53% housekeepers, and 5% employees, of whom, 5% were males. Majority of them (44%) aged 60-64 years, and only 3% aged 80-84 years (minority). A total 88% of them lived with others and 12% lived alone. Moreover, 47% were illiterate, 15% were educated above diploma, 11% held a primary school degree, 6% had a junior high school degree, and 21% had a high school diploma. In addition, 77% of the patients suffered from this disease for 0-10 years, and 9% for 20-29 years; 55% had hypertension, 44% were overweight, 28% were obese, 53% had abdominal obesity, 71% suffered from hyperlipidemia, 66% reported a history of diabetes in their immediate family members, 4% were current smokers, 16% reported a history of smoking cessation, 3% were current alcohol drinkers, and 3% used to drink alcohol in the past. The patients’ knowledge (median score) increased from 7 before initiating the program (Pre-test) to 10 after the completion of the program (Post-test) (P<0.001, z=-7.61); their attitude (median score) improved from 8 at Pre-test to 10 at Post-test (P<0.001; z=-6.84). The Mean±SD Pre-test and Post-test scores of the patients’ practice were 35.60±6.38 and 41.91±5.23, respectively (P<0.001; t=-11.95).
Conclusion The obtained results indicated the importance of the studied program for the prevention and control of elderly patients’ diabetes by improving their knowledge, attitude, and practice. It is recommended that this program be implemented in all health centers of the country
