تحليل ساختار فكري مدارك علم اطلاعات و دانش‌شناسي ايران (1970-2016)؛ مطالعه هم‌استنادي

The Study of Intellectual Structure of Library and Information Science Documents in Iran (1970-2016): A Co-citation Analysis

هدف از پژوهش حاضر، ترسيم و تحليل ساختار فكري و روند تكامل علم اطلاعات و دانش ­شناسي ايران از منظر تحليل الگوهاي هم ­استنادي مدرك است. جامعه­ ي پژوهش حاضر را كليه ­ي مقالات پژوهشي و مجموعه مقالات همايش ­ها تشكيل مي ­دهد كه در خلال سال ­هاي 1970 تا 2016 از پژوهشگران ايران در وبگاه علوم نمايه شده ­اند. به منظور تحليل و ديداري­ سازي شبكه­ ي هم ­استنادي مطالعات ايران نيز از نرم افزار سايت اسپيس بهره ­گرفته شده است. تحليل خوشه ­اي شبكه ­ي هم­ استنادي مدارك علم اطلاعات و دانش ­شناسي ايران در بازه ­ي 1970 تا 2016، منجر به شناسايي 5 خوشه يا تخصص گرديد كه عنوان بزرگ­ترين و كوچك­ترين تخصص­ ها بر حسب فراواني موجوديت­ هاي هر خوشه، با 17 و 7 فراواني به ترتيب به دو تخصص «ضريب تأثير وب» و «سواد اطلاعاتي» تعلق­گرفت. طبق بررسي­ هاي به عمل آمده، مطالعات سنجش علم نقش بسزايي در شكل ­دهي به ساختار فكري علم اطلاعات و دانش ­شناسي ايران در بازه­ي مورد بررسي داشته­ است. نتايج حاصل از تحليل مدارك شاخص و محوري در شبكه­ ي هم ­استنادي مطالعات ايران حكايت از آن داشت كه دو تخصص «ضريب تأثير وب» و «رفتار اطلاع­يابي» بر اساس فراواني گره ­هايِ حائز بيش­ترين هم­ استنادي و نمره­ ي مركزيت بينابيني، به ترتيب، عناوين شاخص ­ترين و محوري ­ترين تخصص­ ها را در بين ديگر تخصص­ هاي شناسايي­ شده به خود اختصاص داده ­اند. نتايج تحليل محتواي موجوديت­ خوشه­ هاي پنجگانه ­ي هم ­استنادي از حيث ساختار روش­ شناختي آن­ها در بازه­ ي 1970 تا 2016 نشان داد كه مطالعات علم اطلاعات و دانش­ شناسي ايران با توجه به محتواي خوشه­ هاي #0 (ضريب تأثير وب)، #1 (نشر دسترسي آزاد) و #3 (همكاري علمي)، تا حدود بسيار زيادي از روش ­هاي سنجش علم تأثير پذيرفته است.

This research is an applied research in which the thematic and methodological trends of Iran library and information science research have been studied through a scientometric approach. The research community is comprised of all research papers and proceedings that have been published by Iranian researchers in the period from 1970 to 2016 in LIS journals indexed in The WOS. Citespace is used to analyze and visualize the Iranian Co-citation network. The cluster analysis of LIS Co-citation network of Iran in the period from 1970 to 2016 led to the identification of five clusters or specialties. The title of the largest and smallest specialties in terms of the entity frequency of each cluster was awarded with 17 and 7 abundances, respectively, to two “Web Impact Factor” and “Information Literacy” specialties. According to the results, metric studies have played a significant role in shaping the intellectual structure of library and information science of Iran in the period studied. The results of the analysis of landmark and pivot documents in the cocitation network of Iranian studies indicated that the “Web Impact Factor” and “Information Behavior” were the most significant and most Pivotal specialties among other recognized specialties. The results of the content analysis of the five detected clusters in terms of their methodological structure during the period from 1970 to 2016 showed that Iranian library and information science have been influenced a great deal by the methods of metric studies.