به‌ كارگيري متدولوژي سيستم‌‌هاي نرم در آموزش علم اطّلاعات و دانش‌‌ شناسي و ارائه الگوي جايگزين مبتني بر هستان‌‌ نگاري

Designing Semantic Model of Library & Information Science Education Utilizing Soft Systems Methodolgy (SSM)

بازخواني متون متأخّر و معتبر حوزه علم اطّلاعات و دانش شناسي، از وجود برخي مسائل بنيادين در فرايند آموزش اين رشته حكايت دارد. از آنجا كه عوامل مختلفي از جمله اساتيد، دانشجويان، گروه هاي آموزشي و متن و محتوا در اين فرايند نقش ايفا مي كنند، تصميم گيري جهت رفع موانع موجود از مسائل پيچيده به شمار مي رود. از اين رو در فاز اوّل پژوهش حاضر از متدولوژي سيستم هاي نرم، كه تكنيك حل مسائل پيچيده محسوب مي گردد، بهره گرفته شد. متدولوژي سيستم هاي نرم از روش هاي تحقيق در عمليات (اقدام پژوهي) به شمار مي رود و از لحاظ رويكرد پژوهش، روش كيفي است. در فاز اول پژوهش، بر اساس هفت گام چك لند، ابتدا شرايط مسأله ساز شناسايي شد، تصوير گويا بر اساس الگوي عمومي آموزش گيج و برلاينر شكل گرفت. تعاريف ريشه اي در قالب مؤلفه هاي CATWOE بدست آمد. مدل مفهومي ترسيم و با استفاده از نظرات خبرگان اعتبارسنجي شد. سپس مدل مفهومي با شرايط واقعي تطبيق داده شده و در آخر پيشنهادات لازم جهت اعمال تغيير تبيين ارائه گرديد. با بهره مندي از مراحل هفتگانه متدولوژي سيستم هاي نرم، ابتدا تصوير روشني از فرايند آموزش رشته و مسائل مبتلابه در اكوسيستم مربوطه به نمايش درآمد و مدل نهايي حاصل از تجميع سه هستان نگاري فراگير، مدرّس و محتواي آموزشي حاصل شد. در پايان مدل پيشنهادي با ضريب توافق كاپا بالاي 90 درصد مورد تأييد خبرگي قرار گرفت. به منظور اجرايي نمودن مدل كلان حاصل شده، الگوي معنايي مبتني بر هستان نگاري طراّحي و با زبان OWL2 پياده سازي شد. مدل مفهومي بدست آمده از متدولوژي سيستم هاي نرم با تاييد و توافق خبرگي، نتنها قادر خواهد بود مسائل مطرح در آموزش علم اطّلاعات و دانش شناسي را پاسخ دهد بلكه مي‌تواند به عنوان مبنايي براي پژوهش‌هاي آتي در جهت طراحي و پياده سازي نظام آموزش معنايي در رشته هاي مختلف نيز قرار گيرد. مدل معنايي آموزش، مفهومي با ابعاد و مؤلفه‌هاي گوناگون است كه كاملاً عملياتي و قابل پياده سازي بوده و مي تواند مورد توجّه سياست گذاران، طراحان و بازيگران حوزه آموزش علم اطلاعات و دانش شناسي در طراحي و ارزيابي نظام هاي يادگيري - ياددهي قرار گيرد.

Reviewing the recently published and authentic texts in the field of Library & Information Science education indicates some fundamental problems in the pedagogic process of this discipline. Therefore, in this research Soft Systems Methodolgy (SSM) was chosen to propose a comprehensive model to solve the mentioned problems. Soft Systems Methodolgy (SSM) is one of the Action Research methods. In view of research approach, SSM’s is considered qualitative. Based on the Checkland’s seven proposed stages, problem situation was identified, and then it was expressed in the form of rich picture. Deriving root definitions and CATWOE model were clarified to accomplish the conceptual model. Comparison of the conceptual model to real world, also proposing feasible and desired changes are the fifth and sixth stages of the reserach. Finally, taking action to improve the current situation in the field of Library & Information Science education finished the procedure. Utilizing the seven steps of SSM, this research draws the rich picture illustrating the process of Library & Information Science education and its issues dealing with the related ecosystem. Accordingly, the final model consisting of three anthologies (learners, professors, and educational content) was attained. To validate the semantic model, Cohen’s kappa coefficient was calculated and the conceptual model was approved by high level of agreement, 0/92. To use the comprehensive model in the real world, it was implemented by Protégé 4.3 software and OWL2 language. To use the comprehensive model in the real world, it was implemented by Protégé 4.3 software and OWL2 language. The obtained model, approved by high level of expert agreement, not only can be an appropriate solution for the problems involved in Library & Information Science education in Iran, but also can be considered as a pattern for future researches in designation and implementation of semantic model of education in other disciplines. The findings indicate that the semantic model is a complex concept including different aspects and indices which can be easily implemented and noticed by policy-makers, designers and other players in designation and assessment of teaching-learning environments.