اثر تنش گرما و محدوديت آب بر عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام گندم

Effect of drought and heat stress on grain yield and Components yield of wheat genotypes

به‌منظور ارزيابي اثر تنش گرما و محدوديت آب بر عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام گندم، اين آزمايش به‌صورت كرت­هاي خرد شده بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي خوزستان در دو سال 95-1394 و 96-1395 اجرا شد. كرت­هاي اصلي شامل تيمار شاهد كاشت در تاريخ توصيه شده و برخوردار از شرايط نرمال، كاشت در تاريخ توصيه شده و قطع آبياري پس از گرده افشاني و كاشت با يك ماه تأخير از تاريخ كاشت توصيه شده و برخوردار از شرايط نرمال وكرت­ فرعي شامل سه رقم گندم چمران 2، افلاك و خليل بود. نتايج نشان داد كه اثر محدوديت آب و گرما موجب كاهش عملكرد و اجزاي آن گرديد و طول دوره پر شدن دانه به‌شدت تحت تاثير تنش گرما براي كليه ارقام قرار گرفت. به طور كلي رقم خليل با بيش­ترين عملكرد دانه (3582 كيلوگرم در هكتار) و وزن هزار دانه (34/3 گرم) نسبت به ساير ارقام تحت تنش محدوديت آب و گرما برتري نشان داد. عملكرد دانه رقم چمران 2 در شرايط محدوديت آب و تنش گرما كاهش شديد نشان داد و در اين شرايط توصيه نمي‌گردد و در مقايسه با دو رقم ديگر، رقم خليل با بيش‌ترين عملكرد دانه و وزن هزار دانه در شرايط تنش از پايداري بيش‌تري برخوردار بود و مناسب جهت كشت با چنين شرايطي پيشنهاد مي گردد.

In order to evaluate the effect of heat stress and water restriction on grain yield and Components yield of wheat cultivars, this experiment was conducted as split plot based on randomized complete block design with four replications at Khuzestan Agricultural Research Center in two years in (2016-2017). Main plots included control cult that planting on recommended and normal conditions, planting was done on recommended dates, and discontinuation of irrigation after pollination and finally planting with a delay of one month from the recommended planting date and having normal and sub plots consisted of 3 wheat genotypes (Chamran2, Aflak and Khalil). The results showed that Drought and heat stress reduced the yield and its components and Grain filling period is heavily influenced by heat stress for all cultivars. In general, Khalil cultivar with superior grain yield (3582 kg / ha) and 1000 grain weight (34.3 g) was superior to other cultivars under stress of water and heat limitations. Grain yield of Chamran 2 variety was significantly reduced in terms of water restriction and heat stress that in this situation it is not recommended. In comparison with other two cultivars, Khalil cultivar with the highest grain yield and 1000-grain weight was more resistant to stress conditions and suitable for cultivation with such conditions is recommended.