حباب سفته‌بازي عقلايي در نرخ غيررسمي ارز ايران و بحران‌هاي ارزي رويكرد تغيير رژيم ماركف با احتمالات انتقال متغير

هدف اين مقاله شناسايي حباب‌هاي سفته‌بازي عقلايي و شاخص‌هاي هشداردهي زود هنگامي است كه در بازه زماني متلاطم اسفند 1389 تا شهريور 1397 در نرخ غيررسمي ارز دلار به ريال نقشي موثر داشته‌اند. انحراف نرخ ارز از مقادير بنيادين كه با عنوان حباب شناخته مي‌شود، ممكن است در نتيجه حمله سفته‌بازي به ارزش ارز كشور به وقوع پيوندد كه در صورت عدم دفاع مقامات از ارزش پول، منجر به بحران ارزي شود. از اين رو،‌تشخيص صحيح زمان وقوع دوره‌هاي حبابي به منظور مداخله بهنگام در بازار ارز و جلوگيري از انحراف نرخ ارز از ارزش بنيادين آن، اهميت زيادي براي سياست‌گذاران دارد. براي اين منظور، الگوسازي حباب‌هاي سفته‌بازي عقلايي، مبتني بر مدل تغيير رژيم ماركف با احتمالات انتقال متغير با سه رژيم انفجاري، آرام و فروپاشي كه نسبت به تمامي مدل‌هاي رقيب از دقت بالاتري در تشخيص زمان وقوع حباب برخوردار است، انجام يافته كه در آن، شاخص تحريم و تغييرات ذخاير ارزي، شاخص‌هاي هشداردهي زودهنگام مدل هستند. شاخص تحريم، عامل ايجاد تقاضاي سفته‌بازي در بازار غيررسمي ارز در بازه زماني مورد مطالعه است كه همراه با مداخلات بانك مركزي در جهت كاهش فشار بر بازار ارز، قادر به توضيح حباب‌هاي سفته‌بازي ارزي اخير بوده‌اند. نتايج تخمين حاكي از تاييد وجود حباب سفته‌بازي عقلايي در نرخ غيررسمي ارز دلار به ريال است. براساس نتايج ، بازه‌هاي زماني شناسايي شده براي رژيم انفجاري 90/5، 90/10 – 90/9 ، 7/91 ، 92/4 ، 91/11 – 91/10 و 97/6 – 97/1 بوده كه بيانگر آن است كه رژيم‌هاي انفجاري دقيقا بر دوره‌هاي وقوع بحران ارزي منطبق هستند در حالي كه رژيم‌هاي فروپاشي، تمايل به هم زماني با دوره‌هاي پس از بحران دارند. رژيم‌هاي آرام نيز با دوره‌هايي كه بازدهي نرخ ارز از روند افزايشي ملايمي برخوردار است، منطبق هستند. با بازبيني الگو نسبت به انواع تصريح‌هاي ممكن و تركيب‌هاي متغيرهاي كنترل، الگوي طراحي شده از استحكام كافي برخوردار است.

this article has no abstract