بررسي ميزان تمايل جوامع محلي به توليد و پرورش گياهان دارويي (مطالعه موردي: بخش كمالان، استان گلستان)

Evaluating local communities tendency for producing medicinal plants (Case Study: Kamalan region, Golestan province

امروزه توسعه كمي و كيفي توليد و پرورش گياهان دارويي كه برداشت بي رويه از آنها به عرصه هاي جنگل و مرتع كشور آسيب مي زند، به صورت جدي حمايت مي شود. اين تحقيق با هدف بررسي عوامل موثر بر ميزان تمايل جوامع محلي به توليد و پرورش گياهان دارويي جنگل ها و مراتع بخش كمالان استان گلستان انجام شد. در گام نخست اقدام به انتخاب جامعه نمونه ي آماري پاسخگو از بين جوامع محلي مبتني بر رويكرد شهرت از طريق نمونه گيري هدفمند شد. جامعه پاسخگو مركب از روستانشينان، بهره برداران مراتع و جنگل ها و زارعين است. جمع آوري اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه صورت گرفت و سنجش روايي پرسشنامه از گروه هاي پاسخگو خبره انجام شد. ميزان اعتبار پرسشنامه ها نيز از طريق محاسبه ي ضريب آلفاي كرونباخ محاسبه و تعيين گرديد. متغير وابسته اين تحقيق، تمايل جوامع محلي به توليد و پرورش گياهان دارويي است. متغيرهاي مستقل نيز شامل سن فرد، شغل اصلي، شغل فرعي، ميزان تحصيلات، ميزان زمين زراعي در تمليك، ميزان مسئوليت پذيري در سطح جامعه و غيره است. براي بررسي ارتباط بين متغيرهاي وابسته و مستقل از رگرسيون لجستيك در محيط نرم افزار spss23 استفاده شد. نتايج نشان داد كه ميزان آگاهي از خواص گياهان دارويي (12.12= بتا) بيشترين اثر مثبت و نوع مالكيت (11.27= بتا) بيشترين اثر منفي را بر تمايل جوامع محلي به توليد و پرورش گياهان دارويي در سطح معني داري 0.05 دارد. دست اندركاران بخش اجرايي كشور مي توانند از اين رابطه براي پايش تغييرات در طول زمان استفاده نموده و همچنين با تكيه بر رابطه ي فوق و تغيير هر يك از متغيرهاي مستقل، متغير وابسته را كه تمايل جوامع محلي به توليد و پرورش گياهان دارويي است را پيش بيني كنند. اين نكته حائز اهميت است كه چندين متغير مستقل در رابطه وجود دارد و مي توان با تغيير مجموعه اي از متغيرها، نتايج را در متغير وابسته مشاهده و برنامه ها و اقدامات لازم براي سال هاي آينده را از قبل طراحي نمود.

Iranian government supports qualitative and quantitative development of medicinal plants because illegal and severe harvesting have seriously damaged their production in natural areas. This study aimed to evaluate the tendency of local communities for producing medicinal plants in forest and rangeland of Kamalan region, Golestan province. Interviews and questionnaires from the specific group of people familiar with medicinal plants including range managers, farmers, and villagers were used to collect the data. The validity and reliability of the questionnaires were approved by a panel of experts and calculating the Cronbach alpha coefficient, respectively. The tendency status of local for producing medicinal plants was regarded as an independent variable, while the age, occupation, secondary job, education level, farm area, and responsibility in the community were considered as dependent or predicted variable. The Logistic regression was used to explore the relationship between independent and dependent variables using SPSS 23. Results indicated that knowledge about the effects of medicinal plants on diseases, and land ownership had a positive (B= 12/12) and negative relation (B= -11.27) to the tendency of locals for producing medicinal plants, respectively. The result showed that the main positive and negative effective factors on local communities tendency for producing medicinal plants were knowledge of medicinal plants properties and land ownership, respectively (p <0.05). Providing facilities, extension workshops, and investing in cultivating medicinal plants can engage more people to medicinal plant industry. Policymakers can use the result of this study to monitor and enhance the tendency status of locals for producing medicinal plants.