عوامل بوم شناختي موثر در رويشگاه گونه كلاه ميرحسن (Acantholimon oliganthum) در مراتع كوهستاني (مطالعه موردي: استان همدان)

Ecological factors on habitat of Acantholimon oliganthum in mountainous rangelands in Hamedan Province

از مهم ترين مسائل در مديريت مراتع، فراهم كردن اطلاعات جامع در مورد گونه هاي گياهي و نيازمندي هاي رويشگاهي آن هاست. با توجه به نقش مهم گياهان در تعادل اكوسيستم ها، شناخت روابط بين گياهان و عوامل محيطي جهت حفظ ثبات و پايداري آن ها و نهايتا تنوع زيستي ضروري است. پژوهش حاضر با هدف شناسايي عوامل بوم شناختي موثر در رويشگاه گونه A. oliganthum در مراتع كوهستاني منطقه حفاظت شده "لشگردر" استان همدان در بهار و تابستان 1396 انجام شد. جهت بررسي، سه طبقه ارتفاعي (2300-2100، 2500-2300 و 2500 متر به بالا)، سه كلاس شيب (30-20 درصد، 50-30 درصد و >50) و چهار جهت اصلي (شمال، شرق، جنوب و غرب) مشخص گرديد. در هر يك از سطوح عوامل فوق، منطقه معرف شناسايي و اندازه گيري فاكتورهاي گياهي A. oliganthum با استفاده از پلات (2 متر مربعي) درون اين سايت ها انجام شد. در هر واحد كاري 3 پروفيل، منطبق بر محل هاي نمونه برداري پوشش گياهي، به عمق 30 سانتيمتر (عمق موثر ريشه دواني گياه)، حفر گرديد و از هر پروفيل به مقدار استاندارد، يك نمونه خاك تركيبي (عمق 30-0 سانتيمتر) برداشت شد. نتايج نشان داد هر سه فاكتور جهت، ارتفاع و شيب بر روي درصد پوشش و تراكم گونه تاثير معني دار داشته اند (p<0/01) . همچنين اثر متقابل آنها (دوتايي و سه تايي) نيز در سطح پايين تري، معني دار بوده است (p<0/05). بر مبناي نتايج آناليز PCA، جهت، ارتفاع، سنگريزه عمقي، شن، پتاسيم و آهك مهم ترين فاكتورهاي رويشگاهي موثر بر خصوصيات گونه A. oliganthum هستند.

One of the most important issues in managing rangelands is providing comprehensive information on plant species and their habitat needs. The purpose of this study was to identify the most influential ecological factors on A. oliganthum growth on high elevated rangelands of Hamadan province. The study conducted in spring and summer of 2017. For data collection three levels of elevation (2300-2100, 2500-2300 and 2500 meters up), three slope classes (30-20%, 50-30% and> 50) and four main slope directions (north, east, south and west) were identified. At each level, the abovementioned factors were identified (sampling site) and measured. Land mapping units were plotted as a result of map overly. Within the land mapping units three soil profiles were randomly stablished with the depth of 30 cm (effective depth of soil on the plant). For each profile a mixed soil sample was collected and analyzed in the lab. As results showed all three factors, altitude, slop angle and slope aspect, had a significant effect on the soil coverage percentage and density of the species (p<0.01). The interaction of all three factors are less but significant (p<0.05). Based on the results of PCA analysis, A. oliganthum has direct correlation with slope aspect, altitude, depth of gravel, sand, potassium and limestone; it could be said that the above factors have the greatest effect on the coverage and density of this species.