تحليل انتقادي عوامل برون دانشگاهي موثر بر رتبه جهاني دانشگاه‌هاي ايران

A Critical Analysis of External Factors Affecting World Rankings of Iranian Universities

هدف پژوهش حاضر بررسي چالش‌هاي بيروني نظام آموزش عالي ايران بر اساس رتبه-بندي‌هاي جهاني است كه از رويكرد تحقيق كيفي ازروش تحليل گفتمان انتقادي روث وداك بهره گرفته است. مشاركت‌كنندگان در تحقيق، 16 نفر از صاحبنظران در موسسات پژوهشي و دانشگاهي مستقر در تهران بودند كه به صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه‌گيري گلوله‌برفي انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در پژوهش، مصاحبه نيمه‌ساختارمند و همچنين تحليل محتواي آثار مكتوب و سخنراني‌هاي صاحبنظران منتخب بود. براي اعتبار‌سنجي داده‌ها در پژوهش حاضر از دو روش بازبيني مشاركت‌كنندگان و مرور خبرگان غير‌شركت‌كننده در پژوهش استفاده شد. به منظور تجزيه و تحليل داده‌ها نيز از سه روش تحليل موضوعي، تحليل متن نوشتاري و روش تحليل متون گفتاري استفاده شد. نتايج اين پژوهش نشان داد چالش‌هاي سياست‌گذاري (تنوع و عدم هماهنگي در سياست‌هاي نهادهاي تعيين كننده خط‌مشي‌هاي آموزش عالي، كم‌توجهي به تعيين رسالت‌ها در سياستگذاري، تخصصي نبودن و استفاده نكردن از نتايج پژوهش در فرآيند سياستگذاري‌ها)‌، چالشهاي اقتصادي (كم‌توجهي به در آمدزايي دانشگاه‌ها در سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي كشور، كم توجهي به اقتصاد دانش بنيان به منظور توسعه اقتصادي كشور) و چالش‌هاي فرهنگي-اجتماعي (كم اهميت بودن علم در جامعه ايران، كم توجهي به تربيت شهروند جهاني و توجه ويژه به «ما» محلي)، از جمله چالش‌هاي محيط بيروني نظام آموزش عالي هستند كه منجر به ضعف رتبه دانشگاه‌هاي كشور در رتبه‌بندي‌هاي جهاني شده‌اند. در اين راستا، راهبردهايي به منظور بهبود رتبه دانشگاه‌هاي ايران در رتبه بندي‌هاي جهاني ارائه شده است.

As a qualitative research, this study aims to investigate external challenges of Iran's higher education system based on the global rankings’ indicators in which Ruth Wodak’s method of critical discourse analysis was applied. Participants included 16 scholars and senior officials from Higher Education Institutions in Tehran whose were selected via snowball sampling method. Semi-structured interviews were applied to collect data based on theoretical saturation which were lasting between 30 and 60 minutes. For data validation both participants review (member check) and review by external experts (external check) were applied. critical discourse analysis were used to analyze data. The finding revealed that policy-making challenges including “diversity and lack of coordination in policies of institutions determining higher education policies, lack of attention to determining missions in policy-making, not specialized policy-making processes and not using research results in them”, economic challenges including “lack of attention to income generation of universities in economic policies of Iran, lack of attention to knowledge-based economy for Iran’s economic development”, and sociocultural challenges including “low importance of science in the Iranian society, lack of attention to education of global citizens, and special attention to the local ‘We’”, are main external factors which have affected Iranian higher education system leading to low global ranking of Iranian universities. In this regard, some strategies are presented to improve the global ranking of Iranian universities.