بررسي اثر عوامل محيطي بر تغييرات تركيبات شيميايي اسانس گونه دارويي بومادران (Achillea milefolium L)

Investigating of environmental factors on essential oil composition of Achillea milefolium L

كميت و كيفيت تركيبات شيميايي و مواد موثره گياهان دارويي معمولا در مناطق مختلف متفاوت هستند و اثرات درماني گونه هاي گياهي به علت داشتن چنين تركيبات شيميايي در اندام هاي گياه است. هدف از انجام تحقيق حاضر معرفي مهم ترين عوامل محيطي موثر بر تغييرات ميزان مواد موثره در گياه دارويي بومادران (Achillea milefolium L) است. بدين منظور ابتدا سه رويشگاه اصلي بومادران در مرتعي ييلاقي (مرتع چهارباغ)، مرتع مشجر (حد فاصل مرز جنگل و مرتع در مسير توسكستان- چهارباغ) و مرتع قشلاقي (حوزه آبخيز كچيك) شناسايي شد و سپس در نقاط معرف هر رويشگاه نمونه برداري از اندام هوايي گونه بومادران و خاك صورت گرفت. متغيرهاي محيطي (خاك، اقليم و پستي و بلندي) در نقاط معرف اندازه گيري شد. اسانس گيري با استفاده از كلونجر و تجزيه آناليز مواد موثره اسانس با استفاده از دستگاه GC/MS انجام شد. براي شناسايي ارتباط مواد موثره گياه بومادران با عوامل محيطي از آناليز تطبيقي قوس گيري شده (DCA) و آناليز تطبيقي متعارف (CCA) استفاده شد. نتايج نشان داد مهم ترين عوامل محيطي موثر بر تغييرات ميزان اسانس گونه بومادران به ترتيب دما (0/861)، ارتفاع از سطح دريا (0/565-)، مقدار آهك (0/497-)، مقدار سيلت خاك (0/491-) و مقدار رطوبت نسبي (0/574-) است. با توجه به استعداد و قابليت بومادران در مناطقي با چنيين خصوصيات محيطي پيشنهاد مي شود اقدام به توليد پايه هاي با توان توليد حداكثر اجزاي اسانس نمود تا بتوان در استفاده چندمنظوره از مراتع، افزايش ميزان درآمد بهره برداران از عرصه هاي طبيعي و سرانجام افزايش توليد ناخالص بوم نظام مرتع استفاده نمود.

No abstract