مروري بر علل آسيب‌ شناسي سوء‌ هاضمه از ديدگاه طب سنتي ايران و طب نوين

Causes of dyspepsia from the perspective of Persian medicine and modern medicine

سابقه و هدف: سوء هاضمه شكايت شايعي است كه علل زيادي مانند علل گوارشي و دارويي و ... مي‌تواند مسبب آن باشد. در بيشتر بيماران مراجعه‌كننده با نشانه‌هاي مختلف سوء‌هاضمه، هيچ‌گونه اختلال ساختاري توجيه‌كننده علائم ديده نمي‌شود؛ به همين دليل اين اختلال در مطالعات نوين، سوءهاضمه عملكردي ناميده مي‌شود. در طب ايراني به اختلالات هضمي اهميت فراواني داده مي‌شود. هدف اين مطالعه، علت‌شناسي اختلالات هاضمه از منظر طب ايراني است. مواد و روش ها: اين تحقيق، يك بررسي متون است كه حاصل جستجو در كتاب‌هاي معتبر طب سنتي ايران در محدوده زماني هشتصد سال (از قرن چهارم تا قرن دوازدهم هجري قمري) است. در ابتدا مطالب مرتبط با اختلالات هاضمه با كليدواژه‌هاي هضم و سوء‌هضم استخراج شد. سپس بعد از طبقه‌بندي اطلاعات و تحليل محتوايي بين يافته‌هاي طب سنتي و مطالعات نوين، مقايسه و مطالعۀ تطبيقي انجام شد. يافته‌ها: علل اختلالات هاضمه بر اساس طب سنتي ايران به علل داخل بدني و خارج بدني تقسيم مي‌شود كه با علل موجود در مطالعات جديد مشابهت زيادي دارد. در بررسي اشكال آسيب‌شناسي اختلالات هاضمه از منظر طب سنتي مشخص شد كه اشكال مختلف اين اختلالات شامل تأخير حركت معده، تسريعي، تشنجي و شكل ارتعاشي بافت معده است. نتيجه‌گيري: علل سوء‌هاضمه در كتب طب سنتي به‌نحوي مورد تأييد مطالعات روز است. بررسي تطبيقي در مورد عوامل ايجادكنندۀ اختلالات هاضمه، نشان‌دهنده وسعت دانش و توجه به جنبه‌هاي مختلف سلامت انسان از ديدگاه طب سنتي ايران است. در اين ديدگاه علل مختلف غذايي، روحي، رواني و عضوي مي‌تواند سبب ايجاد اين شكايت شايع شود.

Background and Purpose: Dyspepsia is a common complaint. Many reasons can cause dyspepsia such as gastrointestinal disorders or drugs. Almost always, the disease is called Functional Dyspepsia (FD) in modern medicine, because no structural or organic disorder accompany with it. This study was designed to investigate pathophysiological reasons of dyspepsia in Persian Medicine. Methods and Materials: This study was done by searching and evaluating valid books of 10th to 18th centuries. At first, chapters and paragraphs about dyspepsia were reviewed. Then, comparing Persian medicine content with modern medicine literature was done. Keywords of digestion and indigestion were used to search the chapters. Results: Causes of dyspepsia in Persian medicine are classified into internal and external causes which are in concordance with modern medicine classification. Delayed gastric motility, accelerating, impulsive and vibratory forms are pathophysiological types of dyspepsia in Persian medicine. Conclusion: All dyspepsia causes mentioned in Persian medicine books are also confirmed by findings of modern medicine. This indicates the vast knowledge and the comprehensive consideration devoted to all aspects of human health by Persian medicine practitioners. Persian medicine considers organic, dietary, and psychological reasons as causes for dyspepsia.