پيش‌بيني تغييرات تبخير در مخازن چاه‌نيمه‌هاي سيستان با استفاده از مدل‌هاي شبيه‌ساز تصادفي

Prediction of Evaporation Changes in Half Well Reservoirs of Sistan By Using Randomized Simulator Models

تبخير در مطالعات هيدرولوژي و منابع آب و تعيين نياز آبي گياه از اهميت خاصي برخوردار است، و به عنوان يكي از مهم‌ترين فراسنج‌هاي جوي، اهميت ويژه‌اي در مديريت آب و برنامه‌ريزي آبياري در كشاورزي دارد. در منطقه سيستان درجه حرارت بالا و همچنين وزش باد موجب شده است تا از مجموع 1.5 ميليارد متر مكعب آب ذخيره شده در چهار چاه نيمه سيستان سالانه حجم بسيار زيادي آب از سطح چاه نيمه‌ها تبخير گردد. با توجه به خشكسالي‌هاي منطقه، مديريت صحيح و بهينه آب چاه‌نيمه‌ها به خصوص در فصول كم آبي از اهميت ويژه اي برخوردار است. لذا هدف از مطالعه حاضر محاسبه ميزان تبخير، بررسي روند تغييرات تبخير و پيش بيني تبخير طي سال هاي آتي در چاه نيمه‌هاي سيستان مي‌باشد. در اين تحقيق براي پيش‌بيني تبخير از تشت در چاه نيمه‌هاي سيستان از مدل‌هاي سري زماني آريما استفاده شد. بدين منظور از آمار و اطلاعات تبخير از تشت طي سال‌هاي 1376 تا 1393 استفاده شد. همچنين جهت پيش‌بيني تبخير از مدل‌هاي هالت-وينترز، برون يابي منحني روند و مدل‌هاي ساريما استفاده شد. نتايج ارزيابي مدل‌هاي هالت-وينترز، برون يابي روند و ساريما نشان داد كه بر اساس رتبه‌بندي مجموع معيارهاي ارزيابي، مدل ساريما (1,1,1)(1,1,1) داراي دقت بيشتري در تخمين مقادير تبخير در دوره صحت سنجي (1388-1393) مي‌باشد به طوريكه مقدار R2، MAE، MBE و RMSE به ترتيب 0/98، 26، 1/82- و 34/82 بدست آمد؛ لذا در ادامه از اين مدل براي پيش‌بيني تبخير تا سال 1400 استفاده شد. نتايج نشان داد كه ميزان تبخير از 4484 ميلي‌متر در سال 1376 به 4889 ميلي‌متر در سال 1400 افزايش مي‌يابد، كه نشان مي‌دهد 0/4حجم مخازن چاه نيمه‌ها صرف تبخير مي‌شود؛ لذا جهت كاهش تبخير از چاه نيمه‌ها ارائه راهكارهاي مديريتي لازم ضروري مي‌باشد.

Evaporation is one of the most important components of the hydrological cycle and its precise estimation is essential for many studies, including planning and managing water resources. In addition, water resource management has been considered on the basis of sustainable development in the world and sustainable development, in simple terms, is such a development and management that can clearly establish, maintain and enhance human quality of life at all times. Therefore, management of this vital resource in the context of the above definition is of more importance in countries with a dry and semi-arid climate. In this regard, evaporation is one of the climatic parameters and has affected the arid and semi-arid regions more than ever. Therefore, increasing awareness about the evolution of evapotranspiration is of great help to experts in the field of water resources management in the area of watershed management and agricultural operations.In Sistan, the high temperatures and winds have caused the total of 1.5 billion cubic meters of water stored in four half wells in Sistan to evaporate very large volume water annually from the surface of the half wells. Therefore, the purpose of this study is to calculate the evaporation rate, study the process of evapotranspiration,evaluate the accuracy of time series models including ARIMA,Holt-Winters, and extracting the trend models in estimating the evaporation rate and prediction of evaporation over the coming years in the Sistan partial water half wells.