مدل‌سازي پيامدهاي توسعه پايدارِ گردشگريِ فرهنگي؛ رويكرد آميخته

Modeling the consequences of Sustainable development of cultural tourism: a mixed method

توسعه پايدار نقطه ايده‌آل صنعت گردشگري و يكي از اهداف عيني اين صنعت در قرن بيست و يكم محسوب مي‌شود. گردشگري فرهنگي در صورت برنامه‌ريزي و مديريت ضعيف مي‌تواند داراي جنبه‌هاي ناپايدار و پيامدهاي جبران‌ناپذيري باشد. لذا بررسي عملكرد و پيامدهاي آن در مقصدهاي مختلف گردشگري ضرورت است. پژوهش‌هاي فراواني در خصوص پيامدهاي ناشي از توسعه پايدار گردشگري در مقصدهاي فرهنگي انجام شده است. اما تاكنون پژوهش جامعي كه دربرگيرنده‌ي كل اين عوامل و شناسايي ارتباط ميان آنها باشد، ارائه نشده است. هدف ، شناسايي پيامدهاي ناشي از توسعه پايدار گردشگري فرهنگي با ديد كل‌نگر و طراحي مدل در رابطه با ارتباطات ميان آنهاست. اين پژوهش، با تاكتيك آميخته اكتشافي انجام شده به‌طوريكه در بخش كيفي، با روش مطالعه نظام‌مند فراتركيب؛ 43 كد اوليه، 3 مقوله فرعي و 3 مقوله اصلي؛ گردشگران، جامعه محلي و محيط‌زيست شناسايي و دسته‌بندي گرديد. در مرحله كمّي با استفاده از تكنيك دلفي فازي و مدل‌سازي ساختاري-تفسيري، شاخص‌هاي شناساسايي شده فازي‌سازي و روابط بين شاخص‌ها تعيين و بصورت يكپارچه تحليل نموديم. براي مدل‌سازي از پرسشنامه‌اي به منظور استفاده از نظرات 11 خبره در زمينه گردشگري فرهنگي با روش نمونه‌گيري، هدفمند و گلوله برفي بهره برديم. نتايج حاصل از اين پژوهش، منجر به دسته‌بندي پيامدهاي ناشي از توسعه پايدار گردشگري در مقصدهاي فرهنگي و طراحي مدل بر اين اساس در شش سطح شد. در نهايت، به تفسير مدل و تجزيه و تحليل سطوح مدل و ارتباطات ميان ابعاد آن پرداخته و راهكارهايي جهت پايداري پيامدهاي مثبت و جلوگيري از اثرات منفي در مقصدهاي فرهنگي ارائه گرديد.

Sustainable development is the ultimate of tourism industry and one of its objectives in the 21st century. Cultural tourism can lead to irreparable consequences and unsustainability if planned and managed poorly; and hence the importance of studying its performance and consequences at different tourism destinations. Numerous studies have been done on the consequences of sustainable tourism development in cultural destinations. However, no comprehensive study that includes all these factors and identifies their relationships has been presented. Adopting a holistic perspective, this study aims to identify the consequences of cultural tourism sustainable development and develop a model of their relationships. This study is performed using an explorative mixed method. In its qualitative phase, 43 primary codes were identified via a systematic meta-synthesis analysis, which were grouped into 3 minor and 3 major categories of tourists, host community, and the environment. Employing a fuzzy Delphi method and an interpretative structural modeling approach at the quantitative phase, the identified indexes were converted to fuzzy values and their relationships were discovered and analyzed entirely. In order to use the opinions of 11 cultural tourism experts in modeling, a questionnaire was used. The experts were selected purposively using a snowball sampling technique. The study results led to the categorization of sustainable tourism development at cultural destinations and a six-level model accordingly. Finally, the model is interpreted and its levels and the relationships among its dimensions are analyzed; and suggestions are made for sustaining the positive consequences and preventing from the negative ones at cultural destinations.