كليدواژه :
ارزيابي ريسك , ايمني شغلي , تاپسيس فازي , تحليل سلسله مراتبي فازي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: صنايع فولاد از جمله پرمخاطره‌ترين صنايع محسوب مي‌شوند. امروزه ارزيابي خطرات به‌منظور كنترل آن‌ها براي حفظ سلامت نيروي كار از اهميت بالايي برخوردار است. روش ارزيابي ريسك ماتريس (DMRA: Decision Matrix Risk Assessment) يك رويكرد سيستماتيك كاربردي است كه به‌طور گسترده‌اي در ارزيابي ريسك سلامت و ايمني شغلي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين راستا، مطالعه حاضر با هدف ارزيابي ريسك‌هاي ايمني و بهداشت شغلي در يكي از صنايع فولاد انجام شد.
مواد و روش‌‌ها: به‌عنوان يك مطالعه پيگيري مورد استفاده در صنعت فولاد، از روش ارزيابي ريسك پيشنهادي براي انواع خطرات در هر بخش از كارخانه استفاده گرديد. در نمونه رويكرد روش ماتريسي، اندازه‌گيري مقدار ريسك از طريق ارزيابي دو عامل ريسك يعني احتمال خطر و شدت آن هنگام وقوع به‌دست مي‌آيد. در اين مطالعه پارامترهاي احتمال و شدت خطرات در يك كارخانه توليد فولاد با استفاده از فرايند تحليل سلسله‌مراتبي فازيFAHP (Fuzzy Analytic Hierarchy Process) وزن‌دار شدند و در ادامه، ترتيب اولويت خطرات مختلف با استفاده از روش تاپسيس فازي FTOPSIS (Fuzzy Technique for Order Preference by Similarity of an Ideal Solution) تعيين گرديد.
يافته‌ها: ارزيابي‌هاي انجام‌شده در اين مطالعه منجر به شناسايي 66 نوع خطر در شش بخش شد كه عبارت بودند از: خطرات انبار، خطرات كوره، خطرات سالن توليد، خطرات سالن تعميرات، خطرات سالن بسته‌بندي و خطرات بخش كنترل كيفيت. مطابق با نتايج رتبه‌بندي درون‌بخشي ارزيابي ريسك، خطرات
D4،F4 ،F7 ،PH3 ،PH7 ،MH7 ،P2 و QC7 خطراتي با ريسك بالا هستند (رتبه‌هاي اول هر بخش) و به بيشترين توجه نياز دارند. اين درحالي است كه D1،F16 ،PH13 ،MH10 ،P6 و QC5 داراي حداقل ريسك مي‌باشند (رتبه‌هاي آخر هر بخش).
نتيجه‌گيري: در اين پژوهش رويكرد فازي كه به متخصصان امكان استفاده از متغيرهاي كلامي براي ارزيابي دو عاملي كه پارامترهاي روش ماتريس تصميم هستند را مي‌دهد، براي مقابله با نواقص و اشكالات محاسبه نمره ريسك قطعي و كاهش ناسازگاري در تصميم‌گيري پيشنهاد شده است. در اين مطالعه با توجه به سلسله‌مراتب كنترل خطر، از اقدامات كنترلي براي خطرات مستقر در رتبه اول رتبه‌بندي درون‌بخشي استفاده گرديد. نتايج به‌دست‌آمده اين فرصت را براي مديران فراهم مي‌كند تا بتوانند با استفاده از ارزيابي عملكرد ايمني، بهترين تصميم‌گيري را در رابطه با ارائه و اجراي راه‌كارها و اقدامات پيشگيرانه داشته باشند.
چكيده لاتين :
Background and Objective: Steel industries are among the most dangerous
industries. Nowadays, risk assessment is of great importance in order to control them
to maintain the health of the workforce. Decision matrix risk-assessment technique
is a systematic approach widely used in the Occupational Health and Safety risk
assessment. In this regard, the present study aimed at safety and occupational health
risk assessment in one of the steel industry.
Materials and Methods: As a follow-up study used in the steel industry, the proposed
risk assessment methodology was applied for hazard types in each department of the
plant. In a typical matrix method approach, the measurement of risk value is obtained
by evaluating two risk factors, including the likelihood of a hazard and severity of
the hazard while it arises. In this study, the parameters of likelihood and severity
related to the hazards in a steel manufacturing plant were weighted using Fuzzy
Analytic Hierarchy Process, and then the priority order of various hazards was
determined by Fuzzy Technique for Order Preference by Similarity of an Ideal.
Results: Performing the assessments led to the identification of 66 types of hazard in
6 sections, including the hazards of the storage, hazards of the furnace, hazards of
the production hall, hazards of the maintenance hall, hazards of the packing hall,
and hazards of the quality control department. According to the intradepartmental
ranking results of risk assessment, D4, F4, F7, PH3, PH7, MH7, P2, and QC7 were
the high-risk hazards (i.e., the first ranks of each department) and required the
highest level of attention. However, D1, F16, PH13, MH10, P6, and QC5 were
reported with the least risk level (i.e., the last ranks of each department).
Conclusion: The fuzzy approach enables experts to use verbal variables for
evaluating two factors that are the parameters of the matrix method. Therefore, in
the present study, the fuzzy approach was proposed to deal with shortcomings of a
crisp risk score calculation and decrease the inconsistency in decision making.
Depending on the risk control hierarchy, control measures were implemented
regarding the hazards placed at the top of intradepartmental rankings. The obtained
results of this study enable managers to make the best decisions in order to provide
and implement preventive measures based on indicators and events by the evaluation
of safety performance.
