شناسايي و ارزيابي عوامل اثرگذار بر وقوع حوادث محيط زيستي ناشي از فعاليتهاي ساخت و بهره‌برداري نيروگاه‌هاي گاز و بخار (مطالعه موردي: گروه مپنا)

Identification and Assessment of the Effective Factors on the Occurrence of the Environmental Events Caused by the Construction and Operation of Gas and Steam Power Plants (Case Study: MAPNA Group

سابقه و هدف: يكي از اصلي‌ترين پيامدهاي ناشي از رخداد حوادث در صنايع امروزي- به‌ويژه آن دسته از حوادث كه با كميت و طيف وسيعي از مواد شيميايي در ارتباط هستند- تخريب وسيع محيط زيست مي‌باشد؛ از اين رو شناسايي عوامل اثرگذار بر ايجاد حوادث و تحليل روابط پيچيده و متقابل بين آن‌ها موضوعي مهم و اساسي بوده و راهي براي پيشگيري از بروز آن‌ها به شمار مي‌رود. مواد و روش‌‌ها: مطالعه توصيفي- تحليلي حاضر با هدف تجزيه و تحليل فرايندي حوادث محيط زيستي در گروه مپنا (مديريت پروژه‌هاي نيروگاهي ايران) انجام شد. ابزار اصلي تجزيه و تحليل حوادث محيط زيستي منتخب، روش Tripod-β بود كه دلايل حوادث را در سه سطح آشكار، پيش‌شرايط و پنهان مشخص مي‌كند. يافته‌ها: براي 96 حادثه تحليل‌شده در اين پژوهش، 533 پيش‌شرايط و 1592 علت پنهان شناسايي گرديد. از مجموع دلايل پنهان، موضوع مديريت تعميرات و نگهداري داراي بالاترين تكرار بود‌ند. همچنين در بين دلايل پنهان شناسايي‌شده، مهم‌ترين علت ناكافي‌بودن ويژگي‌ها و الزامات مربوط به ابزار يا تجهيزات بود. نتيجه‌گيري: تأكيد بر اصلاح دلايل پنهان با درنظرگرفتن چرخه عمر سيستم و تمركز بر ارتقاي سطح ايمني در فاز طراحي و همچنين توجه به اتخاذ استراتژي‌هاي مناسب نگهداي و تعمير مبتني بر ريسك از پيشنهادات اصلي مطالعه حاضر بود.

Background and Objective: One of the major consequences of incidents in today's industries, especially those associated with high quantities and a wide range of chemicals, is the widespread environmental degradation. Therefore, identifying the effective factors in the occurrence of incidents and analyzing the complex interrelationship between them is an important and fundamental topic in accident analysis and a way of preventing them from occurring. Materials and Methods: The present research was a descriptive-analytic study that aimed to analyze the environmental events occurring in the MAPNA group (Iran Power Plant Project Management). The main tool for the analysis of selected environmental incidents was the Tripod Beta technique, which identifies the causes of events at three levels of obvious causes, pre-conditions, and hidden causes. Results: In the current study, out of 96 analyzed accidents, 533 pre-conditions and 1,592 hidden causes were identified. Of all the hidden causes, the subject of repair and maintenance management had the highest frequency. In addition, among the identified hidden causes, the most important cause was inadequate specifications and equipment-related requirements. Conclusion: Emphasis on the amelioration of the hidden causes by taking into account the system lifecycle, focusing on the promotion of the safety levels in the design phase, as well as regarding the importance of adopting appropriate risk-based maintenance and repair strategies, were the main suggestions of the present study.