تحليل دسترسي به بوستان‌هاي شهري با رويكرد عدالت فضايي (نمونة مطالعه: شهر ايلام)

Analysis of Access to Urban Parks with a Spatial Justice Approach (Case Study: Ilam City)

طرح مسئله:بوستان‌هاي شهري، جزئي اساسي از چشم‌انداز شهرند و وجود آنها براي سلامت زندگي شهروندان الزامي است. نيل به عدالت فضايي اقتضا مي‌كند برنامه‌ريزان شهري به برخوردارساختن شهرها از حد متناسب اين فضاها و دسترسي متوازن ساكنان به آنها توجه داشته باشند. هدف: هدف اين پژوهش، تحليل بهره‌مندي شهر ايلام از بوستان‌هاي شهري، چگونگي توزيع اين فضاها در پهنة شهر و وضعيت دسترسي به آنهاست. روش پژوهش: اين پژوهش به‌لحاظ ماهيت، كاربردي است و روش تحليلي‌ارزيابي دارد. داده‌هاي پژوهش، اسنادي و مشتمل بر شيپ‌فايل‌هاي كاربري زمين و بلوك‌هاي جمعيتي سرشماري سال 1395 است. براي تحليل داده‌ها از شيوه‌هاي آمار توصيفي و تكنيك بافري در سيستم اطلاعات جغرافيايي استفاده شده است. نتايج: يافته‌ها نشان داد 2 درصد پهنة شهري ايلام كاربري بوستان دارد و سرانة بوستان‌ها در آن 5/2 مترمربع است كه بسيار كمتر از سطح استانداردهاي تعيين‌شده است؛ همچنين توزيع اين فضاها در سطح شهر متوازن نيست؛ به‌طوري ‌كه تمركز آنها در نيمة شمالي شهر به مراتب بيش از جنوب و مركز شهر است؛ در حالي كه يك‌سوم مساحت و يك‌سوم جمعيت شهر كه عمدتاً مربوط به قسمت‌هاي جنوبي شهر هستند، در حوزة دسترس مطلوب بوستان‌ها قرار ندارند، در پاره‌اي از قسمت‌هاي شمالي شهر، حتي تا 9 حوزة دسترس با يكديگر هم‌پوش هستند. اختلاف رقم سرانة دسترسي به بوستان‌هاي شهري در سطح شهر تا حدود 10 برابر است. نوآوري: شاخص «سرانة دسترسي» و محاسبة آن، روشي نوآورانه است كه دست‌كم در پژوهش‌هاي داخل كشور سابقه نداشته است.

Problem Statement: Urban parks are an essential part of city's landscapes and their existence is necessary for citizen's health. Therefore, achieving spatial justice requires urban planners to allocate sufficient amounts of these spaces for cities and provide equal access of all residences to the parks. Purpose: The purpose of this study was to analyze the availability of urban parks, distribution of these spaces and their accessibility in the city of Ilam. Research Method: The research is applied in nature and has analytical-evaluation method. The research data were documentary and included GIS shape files of Ilam land use and statistical blocks of 2016 population censuses. Descriptive statistics and buffering techniques in GIS were used for data analysis. Results: Findings showed that Ilam is much lower than the set standards so that only 2% of its surface area is covered with parks and per capita urban park is only 2-5 m2. Also, the distribution of these spaces in the city is not balanced so that the concentration of these spaces in the northern half of the city is far greater than the south and the center of the city. While one-third of the city's area and one-third of the city's population, which are mainly in the southern parts of the city, are not in the coverage area of parks, they are overlapping in some northern parts to even nine coverage areas. The difference in ‘per capita access to parks’ across the city is about 10 times. Innovation: The index of ‘per capita access’ in analyzing accessibility is a new method that it has not been used in research in Iran so far.