مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي درز و شكاف‌‌‌‌هاي حاصل از ‌فرونشست زمين در دشت كاشمر-بردسكن در شمال شرق ايران

چكيده فارسي :

در سال‌هاي اخير افت سطح آب‌هاي زيرزميني باعث ‌فرونشست زمين در دشت كاشمر-بردسكن در استان خراسان رضوي شده است. اين ‌فرونشست باعث ايجاد و توسعه‌ي گسترده‌ي درز و شكاف‌هاي كششي در اين دشت شده است. به‌منظور شناخت اين مخاطره‌ي‌ زمين‌شناسي با استفاده از تصاوير ماهواره‌هاي Envisat و1 Sentinel- در سال‌هاي 2010-2003 و 2017-2014 محدوده‌هاي فرو‌نشست دشت و گسترش اين شكاف‌ها بررسي گرديد. براي مطالعه‌ي شرايط زيرسطحي و ارتباط آن با موقعيت شكاف‌ها با استفاده از اطلاعات چاه‌هاي مشاهده‌اي و نتايج مطالعات ژئوالكتريك، ضخامت و بافت رسوبات و توپوگرافي سنگ كف براي دشت ترسيم شده است. موقعيت درز و ترك‌ها در دشت تعيين و با مقادير فرو‌نشست و نوع رسوبات زيرسطحي و توپوگرافي سنگ بستر مقايسه شده است. نتايج تصاوير ماهواره‌اي نشان ‌مي‌دهد كه انطباق مكاني بالايي بين محل درز و شكاف‌ها با مناطق ‌فرونشست ديده ‌مي‌‌شود و تفاوت در ميزان ‌فرونشست زمين مهم‌ترين علت تشكيل درز و شكاف‌ها در منطقه‌ي موردمطالعه ‌است. بيش‌ترين تعداد شكستگي‌ها در غرب اين دشت مشاهده ‌مي‌‌شود. در اين منطقه‌ دو پروفيل در راستاي مختلف ترسيم گرديد. در اين پروفيل‌ها تغييرات سطح آب زيرزميني، جنس و ضخامت رسوبات و گسترش افقي و عمودي آن‌ها، مقدار ‌فرونشست، توپوگرافي سنگ بستر و محل درز و شكاف‌ها با يكديگر مقايسه شد‌ه‌اند. نتايج اين تحقيق نشان ‌مي‌دهد كه ارتباط مستقيم ميان ‌فرونشست زمين با افت سطح آب زيرزميني و جنس رسوبات وجود دارد. علاوه بر آن، انطباق درز و شكاف‌ها با نقاط افزايش شيب يا پرتگاه‌هاي سنگ بستر كه در آنجا مقدار ‌فرونشست و در نتيجه استرس كششي افقي به بيش‌ترين مقدار مي‌رسد، هم‌خواني دارد. راستاي غالب درز و شكاف‌ها بر اساس نمودار گل‌سرخي، داراي روند شمال شرق-جنوب غرب ‌است.