تحليل عملكرد شگردهاي ادبي در داستان كوتاه «گرگ» اثر هوشنگ گلشيري

An Analysis of the Function of Literary Devices in Hooshang Golshiri’s The Wolf

اين مقاله خوانشي صورت‌گرايانه از داستان كوتاه «گرگ» از مجموعۀ نمازخانۀ كوچك من، اثر هوشنگ گلشيري ارائه مي­‌دهد. بخش­‌هاي آغازين مقاله به ‌مرورِ برخي از اصول مبنايي مكتب فرماليسم روسي مي­‌پردازد. در همين بخش­‌ها، با مروري بر آراي گلشيري دربارۀ فرم در ادبيّات، ضمن تأكيد بر تأثيرپذيري او از صورتگرايان روسي و نهضت رمان نو در فرانسه، كوشيده‌­ايم تا مبناي نظري خوانش پيشرو از داستان «گرگ» را نيز تبيين كنيم. در واقع، در اين پژوهش نويسندگان كوشيده­‌اند تا اثر گلشيري را براساس نوشته­‌هاي نظري خود او دربارۀ فرم در ادبيّات داستاني بررسي كنند. مي‌­توان گفت بررسي شگردهاي ادبي در داستان «گرگ»، درك روشني از آثار نظري گلشيري به‌دست‌مي‌­دهد. پژوهش حاضر نشان مي‌­دهد كه گلشيري با استفاده از شگردهايي چون انتخاب راوي اوّل شخص فرعي، درهم‌ريختن زمان وقوع حوادث، استفاده از باور عمومي و شايعه، ارائۀ روايت به‌صورت تكّه­‌هاي مجزّا، استفاده از روايت­‌هاي متناقض و بهره‌­گيري از زباني نامتعارف و پر سكته، به ابهامي ساختاري و هدفمند دست يافته كه غايت آن آشنايي‌­زدايي است؛ به‌عبارت‌ديگر، شگردهاي نامبرده تا اندازۀ زيادي از خاصيتِ «ارجاعيِ» زبان متن كاسته و ضمن «برجسته»‌كردن مؤلّفه‌­هاي شكلي، متن را به سطحي از «ادبيّت» رسانده است.

This article presents a formalist reading of Houshang Golshiri's short story "The Wolf". The first sections of this article provide an overview of the basic principles of Russian formalism. In these sections, Golshiri's views on form and formalism in literature are evoked to emphasize his being influenced by the Russian formalists and the new novel in France. By doing so, we have attempted to explain the theoretical framework applied to the present reading of "The Wolf." Indeed, here Golshiri's short story has been read according to his own theoretical writings on form in narrative fiction. It can be said that examining the literary devices in "The Wolf" provides a clear understanding of Golshiri's theoretical works. The present study shows that Golshiri uses techniques such as choosing a minor first-person narrator, disrupting the timing of the events, reporting public belief and rumor, delivering his narrative in pieces and not as a linear whole, using contradictory narratives and using a special language to create a structural ambiguity, which results in defamiliarization. In other words, the aforementioned techniques have greatly reduced the "referential" aspect of the Golshiri's language and have "highlighted" the formal components, raising the text to a certain level of "literariness".