الگوي شكل‌گيري بحران‌هاي ژئوپولتيكي در خاورميانه پس از 11 سپتامبر 2001

فاقد عنوان لاتين

خاورميانه همواره از مهم‌ترين مناطق ژئوپوليتيك و ژئواستراتژيك دنيا بوده است. اين منطقه از سابقۀ ديرينه‌اي از بي‌ثباتي، بحران و ناامني برخوردار است و همواره از مهم‌ترين كانون‌هاي منازعات و ايجاد بحران‌هاي ژئوپوليتيكي به شمار مي‌رفته است. هدف پژوهش حاضر تبيين الگوي شكل‌گيري بحران‌هاي ژئوپوليتيكي در خاورميانه پس از 11 سپتامبر 2001 مي‌باشد. اين پژوهش كيفي با استفاده از روش گراندد تئوري و مصاحبۀ عميق با صاحب‌نظران نهادهاي مرتبط در سال 1398 انجام گرفته است. با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند پس از مصاحبه با 10 تن خبره، پژوهش به اشباع داده‌ها رسيد. روش جمع‌آوري داده‌ها، مصاحبۀ عميق نيمه‌ساختاريافته و مشاهده بوده است. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه مهم‌ترين عامل علّي و سبب‌ساز در شكل‌گيري بحران‌هاي ژئوپوليتيكي در خاورميانه، وجود انرژي و منابع سرشار آن است كه قدرت‌هاي بزرگ جهاني را همواره به تلاش براي كنترل آن بر‌مي‌كشاند. از مهم‌ترين عوامل زمينه‌‌اي، فساد دولت‌هاي رانتير شناسايي شده است و از مهم‌ترين عوامل مداخله‌گر، رقابت قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي جهت توسعۀ هژموني خود را مي‌توان برشمرد. راهبردهاي اين شرايط و عوامل در سه دستۀ راهبردهاي انقلابي؛ راهبردهاي تنش‌زدايانه؛ و راهبردهاي سياست درهاي باز قابل تقسيم هستند كه با توجه به ابعاد گوناگون هر دسته از اين راهبردها، پيامدهاي واگرايي بيشتر و يا همگرايي منطقه‌اي قابل پيش‌بيني است. با توجه به دياگرام فرايند و الگوي شكل‌گيري بحران‌هاي خاورميانه كه در اين پژوهش به دست آمد و شرايط و ابعاد آن، قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي در شرايطي الزام‌آور كه در نهايت مبتني بر بقاي خود است، ناگزير به گزينش راهبردهاي تنش‌زدايانه هستند. كه پيامد آن امنيت هر چه بيشتر دولت ها و ملت ها و كل منطقه خاورميانه خواهد بود هر چند كه اين راهبرد گريز ناپذير و پيامد حاصل از آن به هيچ عنوان به معناي توقف تحركات و استراتژي هاي مبتني بر هژمونيك گرايي منطقه اي و فرامنطقه اي نخواهد بود و اين تحركات همچنان به منظور ايجاد و حفظ هر چه بيشتر كنترل انرژي و منابع در اين منطقه از سوي قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي و بازيگران آن ادامه خواهد يافت.

فاقد چكيده لاتين