تحليل تطبيقي برنامه ريزي فضايي توسعه مقصد هاي گردشگري روستايي در كشورهاي ايران، پرتغال، صربستان و تركيه

تجربيات دهه­هاي گذشته در كشور­هاي جهان، نشان‌دهنده اين است كه توجه به گردشگري، يكي از مهم‌ترين بخش­هاي اقتصادي و ارتباطي دولت‌هاست؛ از همين رو، سياست­هاي مختلفي را به‌منظور توسعه گردشگري و زير بخش­هاي آن در ابعاد ملي، منطقه­اي و محلي به كار گرفته­اند. هدف از اين پژوهش، تحليل تطبيقي برنامه­ريزي فضايي گردشگري ايران با كشورهاي تركيه، صربستان و پرتغال است تا از تجربيات اين كشورها براي كاهش نقاط ضعف و بهبود توسعه گردشگري از جمله گردشگري روستايي كشور بهره گرفته شود. نوع تحقيق، بنيادي و روش مورد استفاده، تطبيقي با تحليل كيفي بر اساس شيوه تحليل محتوا است.براي گردآوري اطلاعات از مطالعات كتابخانه­اي (­اسنادي) بهره گرفته شده است. يافته­هاي تحقيق نشان داد كه موفقيت كشورهاي تركيه، صربستان و پرتغال در زمينه برنامه­ريزي فضايي گردشگري، از طريق انطباق برنامه­ها و ايجاد همگرايي و مشاركت بين دپارتمان برنامه­ريزي فضايي گردشگري در سطوح مختلف ملي، منطقه­اي و محلي (­روستايي) در جهت توسعه گردشگري نقش هدايتگري- تسهيلگري را به كار گرفته و با دادن اختيار به ايالت­ها در برنامه­هاي قانوني و سياست­هاي توسعه گردشگري، نقش­هاي راهبردي را لحاظ كرده­اند؛ اما كشور ايران در سطح ملي به دليل نگرش و تفكر ساختار متمركز در برنامه­ريزي و نگرش بخشي به برنامه­ها با مشكلاتي مواجه است. در سطح منطقه­اي نيز با مشكلاتي مانند، عدم استقلال و اختيار قانوني و سياسي مديران منطقه­اي در برنامه­هاي گردشگري و در سطح محلي با مشكلاتي مانند، ­عدم حق اختيار قانوني به نماينده محلي و عدم مشاركت راهبردي در زمينه برنامه­ريزي فضايي مقصدهاي گردشگري روستايي روبه­رو است.

The experiences of past decades in countries around the world show that attention to the tourism sector is one of the most important economic and communication sectors of governments. Governments have implemented various policies to promote tourism and its sub-sectors at national, regional and local levels. The purpose of this study is a comparative analysis of Iranian Tourism Spatial Planning with Turkey, Serbia, and Portugal to use their experiences to reduce weaknesses and improve tourism development including rural tourism. This is fundamental research and the method used in this study is a comparative qualitative analysis based on the content analysis method. Library studies (documents) were used for data gathering. The research findings show that Turkey, Serbia, and Portugal succeed in spatial tourism planning by adapting programs and building convergence and partnerships between the spatial planning department at different national, regional and local (rural) levels. Tourism development has taken the lead - facilitating role, and taking strategic roles into account by empowering states in their legal plans and policies for tourism development. But at the national level, Iran is having problems because of the attitude and thinking of centralized planning and a partial attitude to the plans. At the regional level, there are problems such as lack of independence and the legal and political authority of regional managers in tourism programs. At the local level, there are problems (such as lack of legal authority to the local representative and lack of strategic participation) in the spatial planning of rural tourism destinations. One of the applications of this study is comparing the strength of the countries under study with Iran and then utilize all social resources, including human, economic and spatial and environmental resources. This approach helps to constitute a regional planning subdivision within a network of rural tourism destinations. an‎d make vertical allocations in the field of tourism development to horizontal activities, which are an incentive for attracting tourists, managing and optimizing the implementation of the Rural Tourism Development Plan. On this basis, by orienting toward sustainable rural development, rural tourism can underpin regional development and form the indigenous and community-based tourism.