چشم‌انداز پايداري تامين نيازهاي شرب و كشاورزي سد دوستي تحت سناريوهاي تغيير اقليم و بهره‌برداري از سد سلما

Sustainability Outlook of Domestic and Agricultural Demand of Dusti Dam Considering Climate change Scenarios and Impact of Salma Dam

برنامه‌ريزي صحيح منابع آب در حوضه‌ ي مرزي به دليل فقدان يا عدم دسترسي به اطلاعات هواشناسي و هيدرولوژي كشور ي همسيه با سختي‌ روبروست. در ين مقاله با تلفيق مدل هيدرولوژيكي SWAT و مدل برنامه‌ريزي منابع آب WEAP سعي شده است تا به بررسي اثر توسعه بالادست و همچنين تغيير اقليم بركاهش منابع آب ورودي از حوضه مرزي هريرود به كشور ي يران و تركمنستان صورت پذيرد. سال‌ ي 1955 تا 1996 بري دوره صحت‌سنجي و از سال 1997-2016 بري واسنجي مدل SWAT قرار داده شد. عدد R2 و NS بترتيب 66/0 و 65/0 بري دوره صحت‌سنجي و 7/0 و 72/0 بري دوره واسنجي به‌دست آمد. اغلب مناطق حوضه آبريز سد دوستي با افزيش دما (در حدود 5/1 تا 8/3 درجه) و كاهش بارش به‌ويژه در مناطق كوهستاني بالادست مواجه خواهد بود. بر اساس نتيج به دست آمده در صورت بهره‌برداري از سد سلما و اعمال سناريو تغيير اقليم RCP8.5 اطمينان‌پذيري حجمي و پيداري تامين آب كشاورزي كشورهي يران و تركمنستان به كم‌تر از 3 درصد تقليل مي‌يابد. تغيير الگوي آب و هوي و احداث سد سلما تامين نياز ي زيست محيطي در پائين‌دست سد دوستي را با چالش جدي روبرو خواهد كرد. ين موضوع ضرورت برقراري ديپلماسي آب بين كشور ي ايران، افغانستان و تركمنستان را دو چندان مي‌كند. در صورت ادامه روند فعلي جالش هاي جدي اجتماعي در دشت سرخس ناشي از عدم امكان تامين آب ايجاد خواهد شد. همچنين براي تامين آب شرب مشهد مي‌بايستي منابع تامين با اطمينان پذيري بيشتر شناسايي شود.

The planning and management of water resources in the transboundary basin because of missing or lack of access to weather information and hydrology in the riparian countries is difficult. In this paper, by coupling the SWAT hydrologic model and WEAP water resource planning and management model, we have tried to study the effect of upstream development as well as climate change on water inputs from the Harirud Transboundary River to Iran and Turkmenistan. The years 1955 to 1996 considered for calibration and the period from 1997 to 2016 to validate the SWAT model. The R2 and NS numbers were 0.66 and 0.65 for the calibration period, 0.7, and 0.72 for the calibration period, respectively. Most areas of the Dusti basin will face a rise in temperature (about 1.5 to 3.8 degrees) and precipitation decline, especially in upstream mountainous areas. Based on the results of the operation of the Salma Dam and RCP 8.5 climate change scenario, the reliability and sustainability of agricultural water supply in Iran and Turkmenistan will be reduced to less than 3%. Changing the climate pattern will face the challenge of meeting the environmental needs of downstream of Dusti and Salma dams. This trouble reveals the necessity of hydro policy between the riparian countries. If the current condition continues in this way water shortage in Sarakhs become the main social challenge at the northeast of Iran.