بررسي اثرات بازخريد آب توسط بانك آب با استفاده از مدلسازي عامل‌-بنيان

An agent-based modelling for evaluation of water bank's buyback program

بانك آب به عنوان ابزاري كارا و موثر براي استفاده پايدار از منابع آبي و تخصيص بهينه منابع آبي بين كاربران در منطقه‌هاي خشك شناخته مي‌شود. بانك‌هاي آب شرايط داد و ستد قانوني انواع آب سطحي و آب زيرزميني را فراهم ميكنند و با مديريت مصرف و ذخيره آب امنيت آبي را براي منطقه به ارمغان مي‌آورند. در اين مقاله يك مدل تركيبي هيدرولوژيكي و عامل‌بنيان در نرم‌افزار NetLogo به منظور بررسي اثرات هيدرولوژيكي و اقتصادي بازخريد حق‌آبه‌هاي كشاورزان و ذخيره آنها در آبخوان دشت رفسنجان توسعه داده شده است. نتايج شبيه‌سازي نشان مي‌دهد كه بازخريد حق‌آبه كشاورزان توسط بانك آب در دشت رفسنجان مي‌تواند به تعادل‌بخشي آبخوان كمك كند، ولي براي احياي آبخوان بايد با سياستهاي ديگري از جمله كاهش حق-آبه‌ها بر اساس منابع آبي در دسترس ادغام شود. همچنين بر مبناي نتايج مي‌توان اظهار نمود كه بازخريد حق‌آبه ها توسط بانك آب داراي عملكرد موثر هيدرولوژيكي است به گونه‌اي كه انتظار مي‌رود با اجراي سياست بانك آب در منطقه، ميانگين افت 80 سانتي‌متر در سال تراز آبخوان به ميانگين افت 58 سانتي‌متر در سال كاهش يابد. همچنين نتايج نشان مي‌دهد كه عملكرد بانك منجر به بهبود وضعيت اقتصادي در منطقه شده به طوري كه خريد حق‌آبه كشاورزان توسط بانك آب سبب افزايش سود خالص كشاورزان به مقدار 6 درصد خواهد شد.

Leading towards sustainable water use and optimal allocation of water resources, water banks are efficient institutions. Water banks facilitate the trade of surface water and groundwater and engender water security. This study develops a couple agent-based groundwater model in NetLogo platform to assess economic and hydrologic impacts of water buyback programs in framework of a water bank institution. Rafsanjan Plain which faces serious problems due to water shortage, is selected as case study where the developed model is applied. Results show that buyback programs can temporarily ameliorate the condition of the Rafsanjan Aquifer, but there is a need for some other measures, like cap-and-trade policy, in conjunction with buyback program. Because of the buyback program, the drawdown of aquifer's unit hydrograph reduces from 80 to 58 cm per year. Moreover, the water bank improves the economic situation of the area as it increases the farmers' net benefit by 6 percent.