بررسي مشكل فرار آب از مخزن سد شاه قاسم با استفاده از آناليز هيدروژئولوژيكي

به دليل هيدروژئولوژي پيچيده مناطق كارستي، ساخت سد و مخازن در اين نواحي با سختي و مشكلاتي همراه است كه فرار آب از مخزن از جمله آن مي باشد. سد خاكي شاه قاسم با ارتفاع 47 متر از پي و حجم مخزن 9 ميليون متر مكعب در فاصله 15 كيلومتري جنوب شهر ياسوج قرار دارد. اين سد در يال شمالي تاقديس شاه قاسم، بر روي سازند آسماري ساخته شده است و آب مخزن آن با آهك‌هاي كارستي سازند آسماريجهرم، مارن‌هاي سازند پابده –گورپي و لايه‌هاي مارني و آهكي واحد انتقالي در تماس است. با شروع آبگيري سد در سال 1375، مشكل فرار آب از مخزن آن گزارش شد و تا به امروز نيز ادامه دارد. در اين پژوهش، ضمن ترسيم نقشه زمين شناسي منطقه مورد مطالعه، نيمرخ‌هاي زمين شناسي مناسب در راستاي عمود بر روند عمومي ساختارهاي زمين شناسي تهيه شده است. در ادامه تاريخچه آبگيري مخزن و تزريق تكميلي انجام شده ارائه گرديده و تاثير اين عمليات بر روي كاهش مقدار فرار آب مورد ارزيابي قرار گرفته است. سپس با بررسي نتايج آزمايش‌هاي لوژان و مقدار سيمان خوري گمانه هاي تزريق، ميزان نفوذپذيري سازندهاي مختلف و در نتيجه توان آبگذري آنها تعيين شده است. همچنين با مقايسه تغييرات تراز آب مخزن و سطح آب چاه‌هاي مشاهده‌اي، چگونگي ارتباط هيدروليكي بين آنها مطالعه شده است. در پايان، پنجره ورود آب و مسير محتمل فرار آب از مخزن مشخص گرديده و راهكارهايي براي حل مشكل فرار آب ارائه شده است. نتايج نشان مي دهد كه آب بندي تكميلي كامل مخزن بسيار پر هزينه بوده و مقرون به صرفه نيست. بر اساس شواهد موجود آب مخزن سد به هدر نمي رود بلكه نقشي پنهان اما مفيد در تغذيه سفره كارستي واقع در يال شمالي تاقديس و تامين آب چاه‌هاي شرب حفر شده در اين سفره را دارد.