بررسي و تبيين تعاملات ايران با تركمنستان و كشورهاي آسياي مركزي

تحولات سال 1991 ميلادي در اتحاد جماهير شوروي سابق كه به جدا شدن كشورهاي مشترك المنافع انجاميد، جمهوري اسلامي ايران را در يك وضعيت استراتژيك جديد قرار داد و بسترهاي جديد و مناسبي را در جهت برقراري تعامل و آينده‏نگري پيش روي جمهوري اسلامي ايران قرار داد كه از جمله مهم‌ترين مؤلفه‌هاي آن عبارت‌اند از بحث رژيم حقوقي درياي خزر و تأثير اين دريا بر كشورهاي ساحلي و نيز برنامه‏هاي راهبردي جمهوري اسلامي ايران و برنامه‏هاي كوتاه مدت، ميان مدت و دراز مدت در راستاي منافع ملي و اتخاذ روشي منطقي و معقول با ديپلماسي فعال و خنثي نمودن نفوذ كشورهاي فرامنطقه‏اي. لذا با توجه به مطالب ياد شده، بسياري از صاحب ‌نظران علوم راهبردي معتقدند، توسعه همكاري منطقه‏اي و بين‌المللي ايران و كشورهاي آسياي مركزي از اهميت زيادي برخوردار است. هدف اين مقاله بررسي و تبيين تعاملات ايران با تركمنستان و كشورهاي آسياي مركزي است. سوال اصلي مقاله اين است كه مهم ترين فرصت‌ها و تهديدات تعاملات ايران با تركمنستان و كشورهاي آسياي مركزي كدام اند؟ در اين پژوهش از روش سوات براي تحليل موضوع پژوهش استفاده مي شود در اين راستا اهداف جمهوري اسلامي ايران در راستاي توسعه همكاري با كشورهاي آسياي مركزي كه دسترسي آن‌ها به جهان آزاد و به ويژه آب‌هاي گرم كه تنها از طريق ايران ميسر است و خاك كشورمان به‌عنوان دروازه‏ي ورود اين كشور به موارد پيش گفته محسوب مي‏شود مورد بررسي و مطالعه قرار گيرد؛ كه اين بررسي عبارت‌اند از: شناخت كشورهاي آسياي مركزي در ابعاد گوناگون اقتصادي، سياسي، فرهنگي، اجتماعي و حتي نظامي بررسي منافع كشورهاي منطقه‏اي و فرامنطقه‏اي در توسعه همكاري با آسياي مركزي، تبيين منافع ملي جمهوري اسلامي ايران در عرصه‏هاي گوناگون در روابط با آسياي مركزي و برعكس و شناخت فرصت‏ها و چالش‏ها، تحولات آتي مؤثر بر امنيت ملي و نتيجه‌گيري و تبيين اهداف در جهت توسعه همكاري ايران و كشورهاي آسياي مركزي به ويژه تركمنستان كه داراي مرزهاي طولاني خاكي و آبي با ايران است و با توجه به فرصت‏ها، تهديدات و موانع، نتايج تحقيق نشان دهنده‏ي آن است كه مي‏توان با تبيين اهداف مناسب و برنامه‏هاي صلح و منطقي از قبيل: حسن هم‌جواري، توسعه تعاملات اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي و تقويت انگيزه‏هاي ملي بر مبناي هويت اسلامي، همكاري ايران در زمينه‏هاي مختلف و ايجاد بسترهاي لازم با كشورهاي آسياي مركزي بخصوص كشور همسايه‏ي شمالي ايران يعني تركمنستان را توسعه داده و در راستاي تأمين امنيت و منافع ملي به نحو شايسته و منطقي اقدام كرد.