كاربرد خاك‌پوش زنده شنبليله و رقم براي كنترل علف‌هاي هرز در آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

كاربرد خاك‌پوش‌هاي زنده به عنوان روشي غيرشيميايي در كنترل علف‌هاي‌هرز به بهبود مديريت سيستم‌هاي كشاورزي پايدار كمك مي‌كند. در اين راستا، در سال 1396 در دانشگاه رازي، اثر كاشت شنبليله در تاريخ‌هاي مختلف بر كنترل علف‌هاي‌هرز و عملكرد آفتابگردان بررسي شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. فاكتور اول كاشت شنبليله در چهار سطح عدم كشت خاك‌پوش، كاشت شنبليله 15 روز قبل، همزمان و 15 روز بعد از آفتابگردان و فاكتور دوم سه رقم آفتابگردان (پروگرس، فرخ و لاكومكا) بود. نتايج نشان داد كه كاشت خاك‌پوش بيوماس و تراكم علف‌هاي‌هرز را در ابتدا و پايان فصل رشد كاهش داد. رقم پروگروس در كنترل علف‌هاي‌هرز بر ساير ارقام برتري داشت. شاخص رقابت براي ارقام پروگرس، فرخ و لاكومكا به‌ترتيب 1.67، 0.5 و 0.89 بود. حضور علف‌هاي‌هرز در تيمار عدم كنترل (بدون وجين)، عملكرد آفتابگردان را 75.8 درصد كاهش داد. در شرايط عدم كنترل، وجود خاك‌پوش به بهبود عملكرد منجر نشد، اما با كنترل علف‌هاي‌هرز، كاشت شنبليله همزمان و بعد از آفتابگردان عملكرد را به ترتيب 39 و 25 درصد بهبود داد. كاشت شنبليله قبل از آفتابگردان در شرايط كنترل و عدم كنترل منجر به كاهش معني‌دار عملكرد شد. در شرايط كنترل، عملكرد رقم لاكومكا (3426 كيلوگرم در هكتار) بيشتر از پروگروس و فرخ بود. اما در شرايط عدم كنترل، اختلاف عملكرد ارقام معني‌دار نبود. به نظر مي‌رسد در شرايط عدم كنترل علف هرز، رقابت علف‌هاي‌هرز با آفتابگردان مانع بروز اثر مثبت خاك‌پوش بر عملكرد و برتري ارقام در توليد عملكرد شده است. با وجود اين در صورت مبارزه با علف‌هاي هرز و كاشت خاك‌پوش همزمان با گياه اصلي مي‌توان بهبود عملكرد آفتابگردان و بروز پتانسيل عملكرد ارقام را انتظار داشت. از طرفي با توجه به تأثير خاك‌پوش بر كاهش زيست توده و تراكم علف‌هاي هرز به نظر مي‌رسد كه تداوم كاشت خاك‌پوش در دراز مدت نقش مهمي در كنترل و كاهش جمعيت علف‌هاي هرز مزارع ارگانيك خواهد داشت. بنابراين در صورت ادامه كاشت خاك‌پوش، بهبود عملكرد نيز قابل انتظار خواهد بود.