نقد ترجمۀ ساخت اطلاعي نشان‌دار در نمايشنامه شهرزاد توفيق الحكيم

Critique of Translation of Marked Information Structures of Sharzad as Tophigh al-Hakim's Play

با توجه به دستاوردهاي علم زبان‌شناسي نقش ­گرا، درك پيام متن براي مخاطب، صرف دانش زباني و آشنايي با معاني واژگان و عبارات و نيز دستور صوري جملات امكان­پذير نيست؛ بلكه بايد دانست صورت­ هاي مختلف زباني متناسب با نقش ارتباطي خود در موقعيت­ هاي متفاوت، ساختارهاي متفاوتي به عنوان ساخت اطلاعي مي­گيرند كه دلالت ارتباطي معنايي دارند. از جمله ساخت­هاي اطلاعي نشان­دار، ساخت­هاي كانوني شده است. نمايشنامه «شهرزاد» اثر توفيق الحكيم به عنوان اثر ادبي مورد توجه در ادبيات عرب داراي ساخت­ هاي اطلاعي نشان­داري است كه ترجمۀ دقيق آن براي انتقال معناي مورد نظر مؤلف ضروري است؛ از اين­رو، پژوهش حاضر مي­كوشد دريابد كه آيا ساخت­هاي اطلاعي نشان­دار از زبان مقصد، بنا­بر بافت موقعيتي به همان صورت نشان­دار به زبان فارسي ترجمه شده­اند. بدين منظور ساخت­هاي اطلاعي مذكور از نمايشنامه شهرزاد به زبان عربي در برابر ترجمه فارسي دو مترجم آيتي و شريعت قرار گرفته است و با توجه به ترجمۀ هدفمند و انتقال معناي موردنظر نويسنده به خواننده در زبان مقصد با روشي توصيفي- تحليلي بررسي شدند. نتايج حاكي از آن است كه مترجمان اين نمايشنامه در جريان ترجمۀ بيشتر از جملات بي­نشان بهره برده­ اند. تعداد اندكي از جملات به صورت نشان‌دار برگردان شده است؛ اين درحالي است كه با وجود تفاوت ساخت­هاي نشان­دار در هر دو زبان، مترجم با كاربست دقيق اسلوب­ هاي زباني ساخت كانوني­ مي­تواند معادلي نسبتاً دقيق براي اين ساخت­ ها بيابد.

With regads to the achievements of role-oriented linguistics science, understsnding message and information as the speaker communicate with his/her audience is impossible only to have linguistic knowledge and acquaintance with the meaning of the vocabulary and phrases as well as acquaintance with the apparent statement of sentence, but various linguistic forms according to their communicative role in different situation form different structures which is known as information structure. Among these information structures are focalization. Shahrdzad and Tofigholhakim's play is considered in Arabic literature as a literary work includes marked information structure that its exact translation is so important to translate the meaning desired by the author, so the research needs to find out whether the marked information structures from target language marked in the same way and based on situational texture has been translated into persian language or not. For this purpose marked information structures for Shahzad's play in Arabic language are against the Persian translation of two translators Ayati and Shariat. With regards to purposeful translation in order to transfer meaning desired by the author to a reader in target language; descriptive - analytic method was used. The results indicate that the tanslators of play through translation have used unmarked sentences. Few sentences have been translated into marked form. Though despite the differences in marked structures in both languages a translator by recognizing linguistic forms in focalized information structure and left dislocation can find relatively strong equation for the structures.