ارزيابي پايداري سناريوهاي عرضه و تقاضاي آب در حوضه‌هاي آبريز با كاربرد مدل IDS

Sustainability Assessment of Basin-wide Water Supply and Demand Scenarios using Intelligent Decision System (IDS) Model

امروزه مسئله مديريت منابع آب در درياچه اروميه و احياي آن از بحث‌هاي مهم در كشور ايران مي‌باشد. يكي از دلايل مهم در وضعيت نابسامان درياچه عدم تخصيص مناسب حقابۀ بخش‌هاي مختلف از جمله تخصيص آب مورد نياز درياچه است. همچنين بررسي تبعات تخصيص آب بر درياچه به بخش‌هاي مختلف همچون كشاورزي، محيط زيست، شرب و صنعت از موضوع مهمي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. در اين تحقيق در نظر است ارزيابي كمّي اين تبعات بر بخش‌هاي مختلف در يك دورۀ 60 ساله تحت دو سناريوي مديريتي شامل تخصيص كامل و بخشي از نياز آب درياچه در قالب مفهوم پايداري انجام شود. بدين منظور، يك مدل تخصيص آب استفاده شد و شاخص‌هاي اعتمادپذيري، تاب‌آوري و آسيب‌پذيري ارزيابي شدند. در مرحله بعد، با استفاده از مفهوم نظريه استنتاج شهودي، پايداري سناريوهاي مديريت منابع آب در قالب تصميم‌گيري چندمعياره بررسي شد. نتايج نشان دادند كه تأمين كامل حقابۀ درياچه منجر به كاهش تخصيص آب به بخش كشاورزي شده است كه ممكن است تبعات اجتماعي- فرهنگي- سياسي مختلفي در بر داشته باشد. علي‌رغم كاهش حقابه بخش كشاورزي در سناريوي تخصيص كامل نياز آب درياچه، اين سناريو به عنوان سناريوي برتر انتخاب شد. همچنين، نتايج اين تحقيق نشان دادند تأمين كامل نياز آب درياچه در اولويت مي‌باشد كه منجر به پايداري بيشتر حوضۀ آبريز شده است. اين در حالي است كه بخش كشاورزي با كاهش تخصيص آب مواجه شده است. در نهايت توصيه مي‌شود تا در تحقيقات آتي وضعيت پايداري كشاورزي نيز با اجراي سناريوهاي مختلف مديريتي مورد ارزيابي قرار گيرد.

Nowadays, water resources management in Lake Urmia and its restoration is one of the most important issues in Iran. One of the important reasons for the critical situation of the Lake Urmia basin is the lack of proper allocation of different parts (i.e. the required water for Lake Urmia). It is also important to consider the implications of lake water allocation to agricultural, environmental, potable, and industrial demand nodes. This paper intends to quantitatively evaluate these effects on different parts over 60 years under two management scenarios including full and partial allocation of Lake Urmia water requirement in the context of sustainability. For this purpose, three performance criteria such as reliability, resiliency, and vulnerability were evaluated in Lake Urmia basin. In the next step, using the concept of Evidential Reasoning (ER) approach, the sustainability of water resource management scenarios was investigated. The results showed that full allocation of the Lake Urmia water requirement resulted in reduced water allocation to the agricultural sector which may have different socio-cultural-political consequences. In spite of decline of water allocation in the agricultural sector in the first scenario (full allocation of Lake Urmia water requirement), this scenario was chosen as the top scenario. Also, the results of this paper indicate that the full allocation of Urmia Lake water requirement is a priority, which has led to the greater general sustainability of the Urmia Lake basin. Finally, it is suggested to further evaluate the sustainability of the agricultural sector by implementing different management scenarios.