اسلام و خشونت درجهان اسلام؛ از زمينه هاي نظري تا اقدامات عملي

Islam and Violence in the Islamic World; From Theoretical Backgrounds to Pragmatic Actions

جهان اسلام و بخصوص خاورميانه يكي از نقاط منازعه خيز جهان است. منازعات در اين منطقه دلايل مختلفي دارد اما در تمام انگيزه ها يا رنگ و بوي ديني حضوري پررنگ دارد. يكي از مهمترين دلايل ارتباط اين منازعات با مذهب، به رويكردهاي متعدد و گاهي متناقضِ مسلمانان به اسلام، و در نتيجه به زمينه هاي علمي و نظري باز مي گردد. ريشه هاي معرفت شناختيِ خشونت ها در جهان اسلام به طور كلي به تفسيرها و خوانش هاي مختلف دانشمندان مسلمان از اسلام باز مي گردد كه طي بيش از هزار سال، حوزه هاي علمي و معرفتي مختلفي را در قالب سنت هاي علميِ مشخص شكل داده است. شش رويكرد يا حوزه مطالعاتي و معرفتي در جهان اسلام وجود دارد كه سه رويكرد از آنها مي توانند زمينه ساز خشونت باشند يا زمينه هاي تفسير هاي خشونت آميز در آنها وجود دارد كه عبارتند از رويكردهاي نقلي، فقهي و كلامي. سه رويكرد ديگر شامل فلسفي، اخلاق و عرفاني، صلح جويانه و مداراگرانه هستند. هدف اين مقاله بررسي و تحليل رويكردهاي مختلف علمي و معرفتي به دين اسلام، و نشان دادن زمينه هاي خشونت يا صلح در هركدام از آنهاست.

The Islamic world, especially the Middle East, is one of the hot spots of conflicts in the world. There are various reasons for conflict in the region. One of the most important reasons of these conflicts derives from the multiplicity of Muslim approaches to Islam and theoretical contexts. We have to take it into our consideration that the epistemological origins of violence in the Muslim world largely trace back to the different interpretations of Muslim scholars from original Islam. These interpretations have shaped several scholarly and epistemic domains through the past millenniums. There are six approaches or areas of study and knowledge in the Islamic world, some of which can lead to violence or have violent interpretations, and others are peaceful and tolerant. The purpose of this article is to analyze multiple scholarly and epistemic approaches to Islam, and to point out the areas of violence or peace in each of them.