مكانيابي نقاط برداشت مناسب آب زيرزميني با استفاده از تلفيق GIS ،DEMATEL و فرآيند تحليل شبكه ANP (مطالعه موردي: حوضه آبريز دشت اردبيل)

Groundwater Extraction locating by GIS, DEMATEL and Analytical Network Process (ANP) (Case study: Ardabil Plain Basin)

تعيين مكان هاي مناسب استحصال آب زيرزميني در يك منطقه بااستفاده از برداشت هاي ميداني، تجهيزات ژئوالكتريك، ژئوفيزيك و ديگر روش هاي مشابه، نيازمند صرف وقت و هزينه قابل توجه مي باشد. تعيين محدوده و مكان هاي مناسب برداشت آب زيرزميني با استفاده ازداده هاي موجود مي تواند نقش مهمي درتصميم گيري هاي مديريتي و كاهش از آثار سوء زيست محيطي برداشت منابع آب زيرزميني داشته باشد. در اين تحقيق به منظور پهنه بندي پتانسيل منابع آب زيرزميني در دشت اردبيل، داده هاي مورد نياز، از سازمان ها، مطالعات ميداني و سيستم اطلاعات جغرافيايي تهيه شده است. سپس پتانسيل منابع آب زيرزميني با استفاده از نرم افزارArcGIS، روش تصميم گيري DEMATEL و فرايند تحليل شبكه (ANP) بعنوان روش هاي توانمند تصميم گيري چند معياره (MCDM) به دست آمد. وزن پارامترهاي مختلف و كلاس طبقه بندي آنها به منظور شناسايي مناطق مستعد بهره برداري از آب زيرزميني با استفاده از ANP و MCDM بدست آمد. در نهايت، با استفاده از GIS،محدوده مورد مطالعه از نظر پتانسيل منابع آب زيرزميني و ميزان مصرف از اين منابع به هفت زيرمحدوده مختلف تقسيم شد. نتايج نشان داد كه 1.94درصد از كل حوضه داراي پتانسيل خيلي ضعيف،21.5درصد پتانسيل ضعيف،39درصد پتانسيل متوسط،22درصد پتانسيل خوب،11درصد پتانسيل خيلي خوب،4.54درصد پتانسيل عالي و 0.11 درصد داراي پتانسيل بسيار بالاي آب زيرزميني دارد. بعلاوه، تغييركاربري اراضي به كشاورزي و شهري كه موجب كاهش ميزان تغذيه منابع آب زيرزميني مي شوند و مصارف بالاي كشاورزي از منابع آب زيرزميني عوامل اصلي تهديد كننده منابع آب زيرزميني حوضه مورد مطالعه شناسايي شدند.

Determining the proper locations for groundwater extraction in a region by using field observations, geo electric, geophysics and other similar methods, requires considerable time and cost. Determining the appropriate range and locations using existing data can play an important role in managerial decision making and decreasing the negative environmental impacts of groundwater resources extraction. In the current research, required data from organizations, field studies, and Geographic Information System (GIS) were prepared. Then, the potential of groundwater resources was obtained using the ArcGIS software, DEMATEL and Analytical Network Process (ANP) as a powerful Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods. ANP and DEMATEL methods have been used to determine the weight of different themes and their categorization classes to identify the potential groundwater abstraction area. Consequently, the study area was divided into seven sub basins in terms of potential of groundwater resources and change in groundwater consumption, using GIS software. Results showed that 1.94% of the basin has very weak potential, 21.5% weak potential, 39% average potential, 22% good potential, 11% very good, 4.54% excellent and 0.11% of it has a very high potential for groundwater extraction. Moreover, results indicated that land use change to agriculture and urban areas, which reduces the level of groundwater resources recharge, and high agricultural exploitation from groundwater sources were identified as the main causes of groundwater resources threatening in the studied basin.