مباني معرفت شناختي عشق ازديدگاه افلاطون و مولوي با تكيه بر محاورات ضيافت، فايدروس، ثئاي تتوس و ديوان شمس

The Epistemological Principles of Love in Plato and Rumi, According to the Dialogues of Symposium, Phaedrus Theaetetus and Divan-i Shams

عشق از مباحث مشترك ميان عرفان و فلسفه است. طبق ديدگاه افلاطون و ملاحظات عاشقانه مولوي ، عشق به عنوان يك منبع عقل االهي، مدرك كل شمرده مي شود. در مقاله پيش رو به شباهت هاي اين دو ديدگاه فلسفي و عرفاني در باب عشق مي پردازيم. درتبارشناسي انديشه و تجربه زيسته مولوي در ساحت عشق و نوع فهم كلي حاكم بر صورت بندي او از مفاهيم عاشقانه، نقب به بنياد تاريخي، فلسفي اين نوع نگرش، ضروري مي نمايد. در اين مسير، سايه انديشه افلاطوني به عنوان خاستگاه و مرجعيت ارزش گذار فضيلت محور در عرصه عشق، مطرح مي شود. در اين رويكرد تطبيقي فلسفه و عرفان در پديده عشق، جهت تعيين نقش معرفت حسي، عقلي و شهودي، با روش ديالكتيك افلاطون مواجه هستيم كه در نه محاوره مختلف از جمله فايدروس، ضيافت، جمهوري و ثياي تتوس بدان پرداخته است. با تكيه براين مباحث، ما درآثار مولوي به ويژه ديوان شمس، ضمن طرحواره هايي در غزل، با لايه هاي برهاني معرفت شناسانه اي روبرو مي شويم كه با نگاه افلاطون در باب معرفت و عشق هم پوشاني دارد و نشانگر تاثير پذيري مولوي از نوع نگرش هستي شناسانه و فضيلت محور افلاطون است.

Love is a common theme of philosophy and mysticism. In Plato's view and in Rumi's considerations on love as well, love is known to be a source of divine intellect, all-perceiving power. In this paper, we compare the two views and highlight the similarities between them. In the genealogy of Rumi's thought and lived experience in the domain of love and the kind of general understanding governing his formulation of romantic concepts, it seems necessary to burrow into the historic-philosophical foundation of this kind of attitude. In this path, the shadow of Platonic thought as the origin of virtue-centered evaluation in the realm of love comes to fore. In this comparative approach of philosophy and mysticism to the phenomenon of love, the roles of sensory, rational, and intuitive knowledges are determined by and through Plato's dialectical method, which has been addressed in nine different dialogues including Phaedrus, Symposium, Republic, and Theaetetus. Based on these discussions, one is encountered among Rumi's lyric poetry with layers of epistemological argumentations, particularly in the Divan of Shams, which overlaps with Plato's epistemological view of knowledge and love. This indicates the influence of Plato's ontological and virtue-centered attitude on Rumi.