تأثير گفتمان خلفا بر رويكرد عبدالله‌بن عباس به نهضت امام حسين (ع)

عبدالله بن عباس شاخص‌ترين چهرۀ خاندان عباس بن عبدالمطلب و يكي از نخبگان صحابه است. باوجود اخبار فراواني كه در فضل و دانش اين چهرۀ مشهور بازتاب يافته، اما بخش‌هايي از زندگي او همچنان با ابهاماتي روبروست. مهم ترينِ اين ابهام‌ها عدم همراهي او با امام حسين(ع) در واقعۀ كربلاست. برخي منابع از معذور و يا مأذون بودن او سخن گفته‌اند، كه درست به نظرنمي رسد. در اين پژوهش از ديدگاهي ديگر، انديشه و تفكّر عبدالله بن ‌عباس نسبت به برنامۀ امام حسين(ع) در آستانۀ واقعۀ كربلا بررسي و تحليل شده است. براي اين ‌كار، زيست سياسي ابن عباس در دوران خلفا و حكومت امام علي(ع) مورد واكاوي انتقادي قرارگرفته است. پرسش اصلي اين پژوهش به اين شكل مطرح مي‌شود كه گفتمان خلفا چه تأثيري بر رويكرد ابن ‌عباس به نهضت امام حسين(ع) داشت؟ اين پژوهش با روش توصيف و تحليل تاريخي و با كمك سه مؤلفۀ عقيده، غنيمت و منفعت و مفهوم گفتمان انجام‌شده است. نتيجۀ اين پژوهش حاكي است تأثيرپذيري ابن‌ عباس از گفتمان خلفا سبب مي‌شد كه او در عين پايبندي كلي كه به گفتمان اهل‌بيت(ع) داشت، برخي وقايع ازجمله نهضت و حركت امام حسين(ع) را با رويكرد و انديشه‌اي متفاوت از ايشان تحليل و ارزيابي كند.