مروري بر روش هاي رنگرزي سنتي الياف فرش و تحليل وضعيت موجود رنگرزي در استان مركزي

Identification of carpet dyeing traditions and analysis of dyeing situation in Markazi province

يكي از دلايل شهرت فرش دستباف، رنگرزي با رنگزاهاي طبيعي است. دانش رنگرزي سينه به سينه منتقل و اين حرفه فعاليتي موروثي بوده است. در استان مركزي با توسعه صنعتي اراك سريع تر از ساير مناطق فرشبافي ايران سنت هاي بومي، اصالت رنگ هاي فرش منطقه و كاهش فعاليت رنگرزان دستخوش تغيير گرديد. آگاهي جامعه مصرف كننده فرش به مشكلات رنگزاهاي مصنوعي، و آسيب هاي زيست محيطي پسماند اين رنگزاها لزوم توجه به سلامت كالاي مصرفي و حفظ محيط زيست، بازگشت به رنگزاهاي طبيعي و آگاهي از دانش رنگرزي سنتي را امري گريزناپذير نموده است. مقاله حاضر با هدف شناسايي روش هاي رنگرزي سنتي فرش در استان مركزي انجام شد. در اين پژوهش كاربردي و كيفي جمع آوري اطلاعات كتابخانه اي و ميداني است. ابزار پژوهش مصاحبه عميق و يافته ها به روش توصيفي تحليلي ارائه گرديد. نتايج حاكي است اين استان از گذشته يكي از مناطق غني رنگرزي ايران بوده است و در وضعيت موجود كاهش فعاليت رنگرزي، كاربرد رنگزاهاي جوهري و شيميايي به جاي رنگزاهاي گياهي و طبيعي و رنگرزي خانگي به جاي رنگرزي كارگاهي در تغيير روش رنگرزي الياف فرش نقش اصلي را دارا است.

Natural dyeing was very common for the coloration of yarns that were used in Iranian man-made carpets. The knowledge of natural dyeing was transferred from one generation to the next one during the years. The common traditional natural dyes were replaced by synthetic dyes for the coloration of carpet yarns due to the fast industrialization of Markazi Province. However, the consumers are now more concerned about the environmental aspects of synthetic dyes in textile coloration, which is a new incentive for the producers to use natural dyes again. This study is based on a literature review and a series of interviews to identify native dyeing traditions and analyze the existing situation of dyeing in Markazi Province. The results indicated that the carpet yarn dyeing has reduced in the province noticeably and the use of synthetic dyes along with inorganic salts is more common than natural dyes. The textile dyeing was often performed on a small scale in houses rather than in well-equipped dyeing workshops.