گذار از «الگوي پيشرفت خطي ـ نخبه‌گرايانه»* به «الگوي پيشرفت غيرخطي ـ مشاركتي» در تحليل پيشران‌ها

اسناد الگوي پيشرفت اسلامي ايراني، اسنادي بالادستي مي‌باشد كه نصب‌العين قواي سه‌گانه و نهادهاي حاكميتي خواهد بود كه به اعتبار آن آينده‌اي مطلوب براي كشور ترسيم گردد. موانع و اشكالات متعددي در مقابل تحقق آمال‌هاي مركز الگوي پيشرفت وجود دارد كه بايد با اتخاذ تدابير لازم‌ و بهره‌گيري از نقطه‌نظرات مختلف در جهت اعتلاي اهداف خود اهتمام وافر نمايد. از جمله اين موانع و اشكالات، وجود رويه‌اي خطي ـ نخبه‌اي كه در فحواي سند الگو، بدون پيش‌نگري نسبت به عدم قطعيت‌هاي آينده، مفروض قرار گرفته شده است. در‌حالي‌كه شرايط حاكم بر جهان پيرامون، به علت وجود پيشران‌هاي متكثر، كاملاً متفاوت و به صورت غيرخطي ـ مشاركتي مي‌باشد. در شرايط غيرخطي، تكامل و پيشرفت تابع سامانه (سيستم) پيچيده و آشوبناك مي‌باشد و پيشران‌ها به مثابه متغيّرهايي هستند كه در چنين فضاي ناشفاف و فازي، نه تابع روابط خطي يك‌طرفه علي ـ معلولي مي‌باشند و نه اجماع نخبگاني منفك از اجتماعات متنوع مردمي از كفايت لازم در آينده‌انديشي برخوردار است. مقاله حاضر، ضمن نقد رويه‌هاي حاكم بر سندسازي مركز الگوي پيشرفت، تحقق هر برنامه و سندي را مستلزم توجه به دو عامل مي‌داند‌: 1. توجه به ساختارها و تأثيرات متقابل پيشران‌ها در سامانه‌اي پيچيده و غيرخطي از جمله شناخت عدم‌ قطعيت‌ها؛ 2. تنظيم كليت صورتبندي‌هاي اسناد پيشرفت به اعتبار روش‌هاي آينده‌پژوهي مشاركت‌جويانه كه با شكل‌گيري دولت الكترونيك قابل پياده‌سازي است.