فرآيند تبيين پديدارنگاري ابعاد مفهوم دلبستگي مكاني به روش استخراج معاني تصويري خودنگار

امروزه مفهوم دلبستگي به مكان با توجه به نقشي كه در تبيين و حتي پيش بيني رفتار انسان در محيط هاي شهري دارد، بسيار مورد توجه محققان علوم رفتاري، طراحان شهري و بويژه پژوهشگران حوزه گردشگردي قرار گرفته است. اين مفهوم در طراحي فضاهاي شهري به آن جهت اهميت دارد كه در رابطه ميان ويژگي هاي طراحانه محيط، رضايتمندي مكاني، حفاظت خود انگيخته از محيط و علاقه به بازديد مجدد محيط اثر گذار است. با توجه به تازه بودن ورود اين مفهوم از مطالعات جغرافيايي و روانشناسي به مطالعات شهري و نيز تعدد و تكثر تعاريفي كه در اين حوزه ها از آن به ميان آمده، كماكان در خصوص ابعاد ماهوي آن اجماعي وجود ندارد. لذا اين مقاله در سعي دارد به روش كيفي و با رويكرد پديدار نگاري و بهره گيري از تكنيك استخراج معنايي تصويري خودنگار به بررسي شكل گيري ابعاد مفهوم دلبستگي مكاني در فضاهاي ساحلي شهري پرداخته و مجموعه عواملي كه در شكل گيري اين مفهوم در يك فضاي همگاني مانند نوار ساحلي شهري موثرند را مشخص نمايد. براي اين منظور، در مرحله اول از دوازده نفر از ساكنين بومي شهر ساحلي بوشهر خواسته شد كه با استفاده از دوربين عكاسي از مكان هايي كه برايشان مهم است و به آن علاقه دارند، عكس گرفته و سپس در مرحله دوم در مصاحبه هايي نيمه ساختار يافته، دلايل انتخاب مكان ها در مصاحبه هاي عميق مورد پرسش قرار گرفت. نتيجه حاصله پس جمع آوري، كد گذاري و مفهوم سازي پاسخ ها در نرم افزار MAXQDA، حاكي از وجود دوازده طبقه توصيفي در چهار طبقه مفهوم در تجربه پديده دلبستگي مكانيست كه با تعاريف ارائه شده، در گروه هاي هويت يابي از مكان (هويت مكاني)، سهولت انجام فعاليت دلخواه (وابستگي مكاني)، تجربه روابط اجتماعي مطلوب (پيوندهاي اجتماعي) و پاسخدهي عاطفي مكان (پيوندهاي عاطفي) با مكان قابل دسته بندي است. فلذا الگوي تحليلي مفهوم دلبستگي به مكان در نوار ساحلي شهر بوشهر بر مدل چهار بعدي دلبستگي مكاني مطابقت دارد.